Wordt bruine eikenpage duinvlinder?

De bruine eikenpage is een landelijk bedreigde dagvlinder. Deze overwintert als ei op kleine, vaak kwijnende eikjes in de luwte van bosranden. De soort bereikt in Nederland de noordwestgrens van haar areaal, maar weet door verlies van leefgebied toch niet te profiteren van klimaatopwarming. De slecht groeiende eikjes lopen laat uit, waardoor de rups wat later in het voorjaar toch op jong eikenblad kan opgroeien. Late nachtvorst kan echter voor plotselinge sterfte zorgen. De vlinders vliegen in juni en juli en zijn vaak op bloeiende braam, liguster en vuilboom aan te treffen. Maar erg opvallend zijn de fijn getekende vlinders niet. In het Noord-Hollands Duinreservaat komt de belangrijkste populatie voor. PWN maakte zich zorgen over de effecten van de sinds 2011 ingezette schaapskudde. Die zorgen bleken terecht: bij intensieve begrazing verdwenen niet alleen de nectarbronnen, maar ook de eikjes konden de vraat niet verdragen. Plaatselijk was de bruine eikenpage in 2014 geheel verdwenen. Daarop is het beheer aangepast. De begrazing wordt nu uitgevoerd met lagere intensiteit en zoveel mogelijk buiten de kwetsbare periode april tot eind juli. In 2016 is gebleken dat dit goed werkt: de vraat aan eikjes is verminderd, de bezetting met eitjes is verbeterd en er werden ook in het begrazingsgebied meer rupsen teruggevonden. Herstel van het bloemenaanbod heeft echter langere tijd nodig. De schaapsherder zal dus al zijn kunde moeten aanwenden om maatwerk te blijven leveren. Dat lijkt gelukkig mogelijk!

In Zuid-Nederland worden in Noord-Brabant herstelmaatregelen voorbereid met de terreinbeheerders. In Limburg is de situatie van de laatste twee belangrijke populaties in kaart gebracht. De knelpunten blijken hier talrijker dan in de duinen. Begrazing vraagt soms ook speciale aandacht, maar ernstiger is hier het grote verlies aan gevarieerde droge bosranden. Op veel plekken is het leefgebied dicht gegroeid of zijn er alleen harde grenzen tussen bos en grasland of heide over. Bovendien lijkt bodemverzuring onder invloed van de nog steeds hoge stikstofdepositie een probleem te vormen. Deze tast de eiken aan. Ook de gewone eikenpage, die hogerop in de eiken leeft, gaat sinds 2009 achteruit. Eikjes op beter gebufferde voormalige landbouwgronden bieden mogelijk de beste kansen om de bruine eikenpage in Zuid-Nederland te behouden.

De komende jaren vormt de bruine eikenpage een van de aandachtsoorten in het project Wild van Vlinders, dat De Vlinderstichting samen met ARK Natuurontwikkeling is gestart. Het beheeradvies in de duinen werd opgesteld in opdracht van PWN, dat voor de Limburgse terreinen in opdracht van de Provincie Limburg. De herstelmaatregelen in Noord-Brabant worden gefinancierd door de Provincie Noord-Brabant.

Tekst: Michiel Wallis de Vries, De Vlinderstichting
Foto’s: Kars Veling; Koosje Lever