Overleeft bruine eikenpage schapenbegrazing?

Bericht uitgegeven door De Vlinderstichting [land] op [publicatiedatum]

De bruine eikenpage is in Nederland een bedreigde dagvlinder, waarvan het Noord-Hollands Duinreservaat op dit moment de belangrijkste populatie herbergt. Delen van de duinen worden begraasd met schapen en het is de vraag of de bruine eikenpage hier goed kan overleven.

Duinwaterbedrijf PWN voelt zich verantwoordelijk voor een duurzaam behoud van de bruine eikenpage, die geldt als goede indicator voor soortenrijke bosranden. Er waren grote zorgen over een mogelijke afname van de bruine eikenpage na de in 2010 ingestelde begrazing door een gescheperde schaapskudde. Daarom is onderzoek gestart naar de effecten hiervan om zo nodig het begrazingsbeheer aan te passen.

Net als veel andere soorten wordt de bruine eikenpage bedreigd door het dichtgroeien van haar leefgebied. De vlinder bereikt in Nederland de noordwestgrens van haar areaal. Daarom zet ze haar eitjes alleen af op de warme plekjes: kleine eikjes in de beschutting van bosranden op voedselarme zandgrond. Op deze schrale bodem lopen de eiken pas uit wanneer de voorjaarstemperaturen weer wat hoger zijn. Dan komen ook de rupsen uit de eitjes tevoorschijn. Schapen kunnen ervoor zorgen dat de bosranden een open karakter houden. De kleine eikjes zijn echter ook kwetsbaar voor vraat. En dat geldt ook voor de bloemen, zoals braam en liguster, waar de vlinders op foerageren.

In 2014 zijn begraasde en onbegraasde plekken onderzocht om de kwaliteit van het leefgebied voor de bruine eikenpage vast te stellen. Er was een significant effect van begrazingsintensiteit op de scheutlengte en het aantal blaadjes van potentieel geschikte eikjes in het voorjaar, wanneer de rupsen moeten opgroeien. Op de meest intensief begraasde delen was er door de herhaalde vraat zelfs sprake van sterfte van 76% van de eikjes. Vanaf de tweede helft van de zomer was er echter nauwelijks meer sprake van vraat aan de eikjes. Het bloemenaanbod vertoonde eveneens een afname met toenemende vraatintensiteit. Vooral de voor de bruine eikenpage belangrijke braam, vertoonde duidelijke vraat. Op intensief begraasde delen was geen nectaraanbod van betekenis meer. Begrazing en bruine eikenpages kunnen bij een goede sturing echter wel degelijk samengaan! Bij lichte vraat werden wel vlinders en eitjes gevonden. De locatie met de meeste ei-afzet bleek in eerdere jaren wel zwaar begraasd, maar vertoonde na uitrasteren in voorjaar en zomer een goed herstel van de eikjes. Voor de toekomst wordt daarom aanbevolen om sterker te sturen in ruimte en tijd. Bij het begrazen van kwetsbare plekken is het bovendien beter om deze pas na 1 augustus te bezoeken. In de komende jaren zal worden bekeken of de bruine eikenpage van deze aanpassingen in het beheer gaat profiteren!

Tekst: Michiel Wallis de Vries, De Vlinderstichting
Foto’s: Kim Huskens; Michiel Wallis de Vries