Groot EU-project om bedreigde patrijs te redden

De patrijs staat al jaren op de Rode Lijst. In heel West-Europa gaat het slecht met deze ooit zo gewone boerenlandvogel. In Nederland is de populatie sinds de jaren ’70 maar liefst met 95% afgenomen. Van de ooit meer dan een miljoen patrijzen zijn er in ons land nog maar zo’n 10.000 broedparen over. Sovon Vogelonderzoek constateerde recentelijk nog dat als deze afname zo doorgaat, we het risico lopen dat de patrijs, net als in Zwitserland en delen van Duitsland, daadwerkelijk uitsterft.

Twee grote patrijsgebieden in Brabant en Zeeland

De alarmerende achteruitgang van het aantal patrijzen was de reden dat Vogelbescherming en Sovon Vogelonderzoek het jaar 2013 uitriepen tot het ‘Jaar van de Patrijs’. Samen met onder meer het Brabants Landschap, Stichting Landschapsbeheer Zeeland en Het Zeeuwse Landschap werden voorbeeldprojecten (onder meer in de Struikwaard bij Giessen en in de Achterhoek bij Aalten) gestart om te laten zien dat de patrijs wel degelijk te redden was.

Tegelijk keken we hoe in omringende landen de patrijzenbescherming was geregeld. Dat leidde uiteindelijk tot het besluit om internationaal de handen ineen te slaan en in actie te komen voor de patrijs. Gezamenlijk werd bij de EU een ‘Interreg’-aanvraag ingediend voor het grote project PARTRIDGE. Deze week werd bekend dat PARTRIDGE is toegekend! Dankzij de Interreg-subsidie (een Europese regeling, waarbinnen partijen uit meerdere landen samenwerken in projecten op het terrein van ruimtelijke en regionale ontwikkeling) kunnen de komende jaren in Engeland, Schotland, Duitsland, Vlaanderen en Nederland tien voorbeeldgebieden van minimaal 500 hectare optimaal worden ingericht voor de patrijs. De Nederlandse voorbeeldgebieden komen te liggen in West-Brabant (Land van Heusden en Altena) en op Schouwen-Duiveland in Zeeland.

Het ideale patrijslandschap gerealiseerd

Patrijzen leven in open en halfopen landbouwgebieden, met een voorkeur voor akkers. Dankzij onderzoek en beschermingsprojecten van de afgelopen jaren weten we tamelijk nauwkeurig hoe we de patrijs een beter leefgebied kunnen bieden. Ideaal is een landbouwgebied met een verscheidenheid aan gewassen, afgewisseld met lijnvormige landschapselementen als grasachtige en kruidenrijke akkerranden en bermen, houtwallen en hagen. Door schaalvergroting in de landbouw zijn juist deze elementen verdwenen.

Het streven is om in de voorbeeldgebieden in Zeeland en Brabant 7% van de oppervlakte in te richten met deze specifiek op de patrijs afgestemde maatregelen. Dan zijn er genoeg veilige nestplekken voor de patrijzen te vinden en is er zowel insectenrijke vegetatie voor opgroeiende kuikens, als genoeg wintervoedsel voor volwassen patrijzen om de winter door te komen. In het kielzog van de patrijs zal een brede groep akkervogels profiteren en de biodiversiteit in deze akkerbouwgebieden een sterke impuls krijgen.

Perspectief voor de patrijs 

De deelnemende Nederlandse organisaties zijn Stichting Landschapsbeheer Zeeland, Het Zeeuwse Landschap, Brabants Landschap en Vogelbescherming Nederland. Zij werken in dit project nauw samen met landbouwers, collectieven voor agrarisch natuurbeheer, wildbeheereenheden en vogelwerkgroepen. Met dit project willen we laten zien dat het wel degelijk mogelijk is om het tij voor de patrijs te keren.

Een belangrijke plek in het project krijgen nationale en internationale kennisuitwisseling en voorlichting over de bescherming van de patrijs aan boeren, beleidsmakers en het grote publiek. Zo zal op informatieborden worden uitgelegd hoe de patrijs te herkennen is en zullen er speciale excursies georganiseerd worden. Zo ontstaat draagvlak bij boeren, beleidmakers en het brede publiek, zodat de patrijs weer perspectief heeft in Nederland.

Het totale budget van PARTRIDGE is ruim 4.5 miljoen euro. In Nederland wordt 1.1 miljoen euro besteed aan het project. Hiervan wordt de helft betaald door de EU via Interreg, de andere helft is afkomstig van de provincie Noord-Brabant, Vogelbescherming Nederland en een particuliere stichting die voor dit project een ton doneerde aan Vogelbescherming. Ook de provincie Zeeland is benaderd voor een bijdrage en heeft deze in behandeling.

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Foto's: Jankees Schwiebbe; www.birdphoto.nl; Michel Geven