Mossels versnellen kwelderherstel na langdurige droogte

Een internationaal team van wetenschappers, onder andere van het NIOZ en de Radboud Universiteit, rapporteert hierover in Nature Communications.

Nog veel meer dan Nederlandse kwelders, ondervinden de Amerikaanse kwelders de gevolgen van klimaatverandering. Als gevolg van langdurige droogte sterft Amerikaans slijkgras, de belangrijkste plantensoort, massaal af, waardoor de kwelders in een lappendeken van kale en nog begroeide stukken veranderen. Na zo’n droogte blijken kleine kolonies van mossels, heuveltjes van ongeveer een halve meter doorsnee, essentieel voor het herstel van de afgestorven gebieden. Op deze heuveltjes blijft de vegetatie gezond, omdat de mossels kleine gaatjes in de bodem maken waarin water blijft staan. Dat zorgt er voor dat het zoutgehalte in de bodem lager blijft. Hierdoor kan het slijkgras tussen de mossels de droogte overleven, terwijl de rest van de kwelder door extreem hoge zoutgehaltes in de bodem afsterft. 'De eilandjes met vegetatie zijn een opvallende verschijning,' zegt Christine Angelini van de Universiteit van Florida, de Amerikaanse leider van het project. 'Maar ze blijken ook essentieel voor het herstel van de kwelders na langdurige droogte; de vegetatie koloniseert de afgestorven delen opnieuw vanuit de mossel-slijkgras eilandjes.'

Wiskundig model

'Om het belang van de eilandjes voor het herstel van de kwelders te begrijpen, hebben we een wiskundig model gemaakt voor de Amerikaanse kwelders,' zegt Johan van de Koppel van het NIOZ. 'Dit model laat zien dat het herstel van een afgestorven kwelder door de mossel-slijkgras eilandjes een orde van grootte sneller gaat: de kwelders herstelden zich dan in ongeveer 10 jaar, terwijl het zonder mosselen meer dan 100 jaar zou duren.'

Betekenis voor Nederland

'In Nederland vinden we geen mossels op kwelders en schorren,' gaat Johan verder, 'en de resultaten zijn daardoor niet direct te vertalen naar de Nederlandse situatie. Maar opvallend is dat, ondanks het belang van mossels voor zowel de Nederlandse economie als voor de biodiversiteit, we nauwelijks weten wat het belang is van mossels en andere rif-vormende soorten voor de veerkracht van de Waddenzee in relatie tot klimaatverandering.' Tjisse van der Heide van de Radboud Universiteit vult aan: 'Wereldwijd is er echter veel onderzoek dat het belang van samenwerkingen tussen soorten zoals die tussen de mossels en slijkgras voor de biodiversiteit aantoont. Mossel- en oesterbedden zijn de koraalriffen van de Nederlandse kust, en zij vormen een belangrijke hoeksteen voor de biodiversiteit van de Nederlandse kustwateren.'

Tekst: NIOZ; Radboud Universiteit
Foto's: Peter Meininger, Saxifraga; Christine Angelini, University of Florida