Op zoek naar de mysterieuze kwartelkoning
Sovon Vogelonderzoek NederlandLaat arriverende nachtbraker
Kwartelkoningen roepen voornamelijk nachts. De monotone, raspende ‘çrex…crex’ roep van het mannetje is soms tot op een kilometer te horen en kan de hele nacht doorgaan. Als een vrouwtje is gelokt, wordt het roepen minder frequent. Het legsel bestaat uit 8 tot 12 eieren. Doordat de soort pas eind mei aankomt in het broedgebied en vogels bij voorkeur in hooiland broeden, lopen nesten groot gevaar te worden uitgemaaid. Vooral in Groningen worden kwartelkoningen ook in akkerbouwgewassen aangetroffen en daar hebben ze doorgaans wat meer speelruimte om te broeden, omdat de oogst pas vanaf eind juli start. De aantallen in ons land wisselen sterk. In sommige jaren worden hooguit 70 mannetjes gehoord, in andere meer dan 300.
Bescherming noodzakelijk
De broedplaatsen in hooilanden zijn doorgaans in beheer bij organisaties als Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten of een provinciaal Landschap, of worden gepacht door een boer. Bescherming van het nest is essentieel. Het nest vinden is moeilijk en geeft verstoring; daarom worden op een perceel enkele hectares rondom een roepplek niet gemaaid tot 1 augustus. Belangrijk is hierbij ook dat kwartelkoningen de ruimte krijgen twee broedsels groot te brengen, omdat alleen voldoende jongen de hoge jaarlijkse sterfte kunnen opvangen. Het grootbrengen van die twee broedsels is een race tegen de klok. Het legsel wordt in record-tempo gecompleteerd, en de kuikens worden al na twee weken zelfstandig. Het vrouwtje zoekt dan een nieuw mannetje voor een tweede legsel. Het mannetje gaat er zelfs al na voltooiing van het eerste legsel vandoor en haalt opnieuw de hele nacht door om een nieuwe vrouw te lokken. Soms overbrugt de vogel daarvoor meer dan 100 kilometer.
Noordoost-Nederland en Grote Rivieren favoriet
De belangrijkste broedgebieden bij ons zijn de uiterwaarden langs de grote rivieren, beekdalen in Drenthe en akkers met luzerne en wintergraan in het Oldambt in Oost-Groningen. In deze gebieden zijn vaak clusters met roepende mannetjes te horen.
De kwartelkoning (film: Mikhail Rodionov)
Meld roepende vogels
Tot en met 26 mei waren er 20 roepende kwartelkoningen in ons land waargenomen. We vragen vogelaars om in dit weekend en dat van 17/18 juni op pad te gaan in de uiterwaarden, gebieden met tarwe- en luzerneakkers en ruige terreintjes. Eventuele waarnemingen kun je direct melden via de speciale invoerpagina. Dan kunnen, waar nodig, ook meteen beschermingsmaatregelingen worden genomen. Daarnaast verzamelen we aanvullende gegevens over de roepactiviteit en het biotoop waarin de vogel zich bevindt. Meldingen via waarneming.nl zien we ook, maar we vragen je om de eerste waarneming van de vogel in ieder geval op de speciale pagina in te voeren. Kijk voor meer informatie in de speciale nieuwsbrief of op de projectpagina van Sovon en Vogelbescherming Nederland. Op die laatste pagina staan ook handreikingen hoe kwartelkoningen te beschermen.
Tekst: Jan Schoppers & Kees Koffijberg, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto: Harvey van Diek, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Film: Mikhail Rodionov