Herstelproject Vogelparadijs Griend in de startblokken

De financiering is rond dankzij bijdragen van 12.864 leden en van het Waddenfonds, de Provincie Fryslân en Rijkswaterstaat. Boskalis neemt de uitvoering voor haar rekening. De nieuwe beschermingsmaatregelen sluiten aan bij de natuurlijke bouw van Griend.

Beschermingsmaatregelen

De werkzaamheden starten in augustus, direct na het broedseizoen, onder regie van Rijkswaterstaat. Door deze nauwe samenwerking is het mogelijk om zand te gebruiken dat vrij komt uit vaargeulonderhoud. Boskalis transporteert het zand uit de Blauwe Slenk via een persleiding naar het eiland. Daarmee wordt een vierhonderd meter brede vooroever aangelegd. Deze beschermt Griend de komende decennia tegen afslag. Op de vooroever komen rijen schelpenbanken. Hiermee wordt aangesloten bij de natuurlijke opbouw van Griend. Van nature wordt het eiland beschermd door een wal van schelpen, plantenresten en zand. In de luwte ligt een kwelder.

Broedplekken voor sterns

Om de aantrekkelijkheid van Griend voor broedende vogels te vergroten worden delen van Griend geplagd. Sterns en visdieven hebben een voorkeur voor kale en spaarzaam begroeide plekken. De hogere delen van Griend zijn sterk verruigd. Boskalis verwerkt de plaggen in de vooroever. In de noordelijke huisdijk komt een kleine opening. Hierdoor kan het zeewater bij hoge waterstanden de kwelder inlopen en klei afzetten. Daarmee krijgt de kwelder de kans om via een natuurlijke weg op te hogen.

Werken op Griend

De werkzaamheden op Griend vallen vanaf de veerboten tussen Harlingen en de eilanden nauwelijks op. Alles is er op gericht om het werk zo snel mogelijk uit te voeren, met zo weinig mogelijk hinder voor de vogels. In de geul ten zuiden van Griend komt gedurende een aantal weken een baggerschip van Boskalis te liggen. Die transporteert 24 uur per dag het zand via een persleiding naar Griend. Op Griend zelf werken een graafmachine, een shovel, een bulldozer en drie dumpers aan de klus. Het verwerken van het zand tot een vooroever gaat dag en nacht door. ’s Nachts gebruikt Boskalis op het eiland groen licht om de natuur te ontzien. Om de hinder voor de trekvogels te beperken, wordt het werk tijdens springtij stilgelegd.

Honderd jaar beheer

Natuurmonumenten beheert vogelparadijs Griend in 2016 precies honderd jaar. Het begon met de bescherming tegen de jacht op vogels en het rapen van eieren. Leden van Natuurmonumenten zamelden geld in om het recht op het maaien van gras te kopen. Zo kon een bewaker op het eiland gezet worden, die oog hield op het gras en tegelijkertijd op de vogels. Jaarlijks brengen tienduizenden vogels hun jongen groot op het onbewoonde eiland. In het voor- en najaar zoeken honderdduizenden trekvogels voedsel op het drooggevallen wad rondom Griend. Kanoeten, drieteenstrandlopers, rosse grutto’s en andere steltlopers moeten aansterken om weer duizenden kilometers te kunnen vliegen. Tijdens hoogwater zoeken de vogels op Griend een veilig heenkomen. In het jubileumjaar dragen duizenden leden bij aan het opnieuw beschermen van Griend.

Dynamiek in de Waddenzee

Het herstelproject borduurt voort op de eerdere ervaringen om Griend te beschermen tegen afslag. De eerste maatregelen trof Natuurmonumenten toen door de aanleg van de Afsluitdijk de stromingen en waterhoogte in de Waddenzee veranderden. Griend dreigde te verdwijnen. Het vogeleiland kreeg daarom een zanddijk en later, in de jaren tachtig, een beschermende haak van zand. Die zou Griend minstens vijfentwintig jaar lang beschermen. In de loop der jaren heeft de zee het zand van de haak verplaatst naar de platen achter Griend. De zee krijgt nu weer vat op het eiland en knabbelt er stukken af.

Natuurlijke ontwikkeling

Na de aanleg van de nieuwe vooroever krijgt Griend weer de ruimte om zich natuurlijk te ontwikkelen. Naar verwachting zal het eiland gemiddeld zeven meter per jaar naar het oosten gaan wandelen. Om te leren van de maatregelen start Natuurmonumenten samen met onderzoeksinstituten een uitgebreid onderzoeks- en monitoringstraject naar de effecten op de ontwikkeling van het eiland, de planten en de vogels. Deze kennis komt ook van pas in andere delen van het Waddengebied. De tijd moet uitwijzen of het eiland zich in de toekomst zelf in stand kan houden.

Tekst: Natuurmonumenten
Foto: Wim Dasselaar; Jan Veen, Natuurmonumenten