Nieuwe exotische vis in Oosterschelde

Het dier had een dikke staart met donkere banden op een witte (lichte) ondergrond. Wat het beestje ”vreemd” maakte waren de vele korte baardharen rond de ronde kop. Een dergelijke soort werd nooit eerder in Nederlandse wateren aangetroffen. De duikers hebben slechts één foto kunnen maken, maar hierop is de kop met de karakteristieke baard goed te zien. Leden van de biologische werkgroep konden de vis op basis van deze foto vrij eenvoudig op naam brengen. Het gaat hier hoogstwaarschijnlijk om Tridentiger barbatus, een soort grondel die nog geen Nederlandse naam heeft.

Deze vis komt oorspronkelijk uit het oostelijk deel van de Stille Oceaan en wordt daar Shokihaze genoemd (Engelse naam Shokihaze goby). De vis heeft een gezet lichaam met een stompe snuit en een dikke staartwortel. De oogjes zijn klein en staan hoog op de kop. Hij heeft twee niet verbonden rugvinnen en twee grote borstvinnen. De buikvinnen zijn vergroeid tot een zuignap. De staartvin is afgerond. Karakteristiek zijn de vele korte baardharen onder de ogen en rond de onderkaak.

Tridentiger barbatus kan zowel zee- als brak water verdragen en is in Azië gevonden op dieptes van 2 tot 26 meter en bij temperaturen van 8  tot 22 °C. Tridentiger barbatus groeit in een jaar tot ongeveer 9 centimeter lengte en bereikt het jaar daarop zijn maximale lengte van 12 centimeter.  De voortplantingsperiode is in juni en juli. De vrouwtjes leggen 4.000 tot 20.000 eitjes die daarna door een mannetje bewaakt worden. De vis is een makkelijke eter: zijn voedsel bestaat uit kleine kreeftachtigen, garnalen, zeepokken, mosselen en hydropoliepen.

Tridentiger barbatus is al eerder als invasieve soort gemeld in Californië, waar hij nu algemeen voorkomt. Daar wordt aangenomen dat de vis met ballastwater geïntroduceerd is. Hoe deze exoot in de Oosterschelde gekomen is, is nog onduidelijk. Het is echter niet ongewoon dat Aziatische soorten in de oostelijke helft van de Oosterschelde geïntroduceerd worden. Zo is bijvoorbeeld het Japanse zeewier Wakame als eerste in de oostelijke Oosterschelde aangetroffen. Aangenomen wordt dat deze exoten via de import van Aziatische schelpdieren geïntroduceerd zijn. Mogelijk is deze exoot als ei of als larve via de import van Aziatische schelpdieren geïntroduceerd.

Omdat deze melding op slechts één waarneming berust willen we hierbij alle duikers vragen of zij deze soort al eerder hebben gezien en verder uit te kijken naar deze vis. Waarnemingen kunnen dan doorgegeven worden aan stichting ANEMOON of Telmee.nl. Wanneer onze determinatie bevestigd wordt stellen wij voor het de Nederlandse naam “Aziatische baardgrondel” te geven.

Tekst: Marion Haarsma en Anne Lamers, Biologische Werkgroep van de NOB en stichting ANEMOON
Foto: Peter Boots

Met dank aan Brendan Oonk, Floris Bennema en Godfried van Moorsel.