Ondanks koud voorjaar schitterende voorjaarspaddenstoelen
Nederlandse Mycologische VerenigingSchijfzwammen
In Nederland komen vijf soorten schijfzwammen (Encoelia) voor. Schijfzwammen zijn Ascomyceten (zakjeszwammen) en zijn te vinden op dode stammen, takken en twijgen van uiteenlopende boomsoorten. De meeste schijfzwammen komen in compacte clusters van 4 tot 8 schijfjes door de bast van een tak of stam tevoorschijn. Hierbij lijken ze elkaar danig in de weg te zitten. Het geheel ziet er ongeveer uit als een eruptie van eruit bulkende schijfzwammetjes. Het bekendste schijfzwammetje is de Hazelaarschijfzwam (Encoelia furfuracea). Deze (matig) algemeen voorkomende schijfzwam komt vooral voor op dode takken, stammen en twijgen van de Hazelaar (Corylus) maar soms ook op die van Els (Alnus).
Populierenschijfzwammen
De Populierenschijfzwam (Encoelia fascicularis) is een voorjaarsoort. De schijfjes zijn tot 15 millimeter in doorsnede. Ze worden hoofdzakelijk gevonden op dode stammen en takken van populieren (Populus). Zeer zeldzaam ook op Es (Fraxinus) en Wilg (Salix). De schijfjes zijn donkerbruin tot zwart aan de binnenkant en de buitenkant is fijn donkergrijs tot grauwzwart bestoven. De bovenrand van het schijfje is opvallend grofkorrelig grijswit berijpt. De gladde doorzichtige sporen hebben de vorm van een licht gebogen knakworst en meten 14 tot 16 bij 3,5 tot 4 micrometer. De Populierenschijfzwam is een stuk zeldzamer dan de Hazelaarschijfzwam. Landelijk gezien komt de Populierenschijfzwam vrij zeldzaam voor maar dat komt door de vele vindplaatsen in de duinen van West-Nederland. Buiten deze duinen zijn ze zeldzaam. In de duinen bij Castricum worden Populierenschijfzwammen veel gevonden op de achtergebleven takken en stammen van omgezaagde Populieren zoals Witte abelen (Populus alba). De kans op een andere soort schijfzwam dan de Hazelaar- of Populierenschijfzwam is in Nederland slechts zeer klein. De Sleedoornschijfzwam (Encoelia fuckelii) is bekend van slechts één uurhok in het zuiden van Noord-Brabant. Waarnemingen van de Blauwgroene schijfzwam (Encoelia glauca) en de Dennenschijfzwam (Encoelia petrakii) werden na 1987 niet meer doorgegeven en kunnen worden beschouwd als uitgestorven in Nederland.
Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Jaap Cost Budde (leadfoto: Populierenschijfzwammen); Freek van Loon