Start monitoring glasaal en driedoornige stekelbaars in Noord-Holland en Zuid-Holland

De monitoring vloeit voort uit een brede samenwerking van Rijkswaterstaat, provincies, waterschappen, gemeentes en maatschappelijke organisaties. Het onderzoek wordt nu voor het derde jaar uitgevoerd voor het programma ‘Ecologische Verbindingszone Noordzeekanaal en Ommelanden’ (NH) en voor het tweede jaar voor het project ‘Samen voor de Aal’ (ZH). Doel is de waterbeheerders van kennis te voorzien om gericht vismigratieknelpunten op te lossen.

De doelsoorten zijn glasaal en driedoornige stekelbaars, die vanuit de Noordzee langs sluizen, gemalen en vispassages naar zoet water willen trekken. De aal en de driedoornige stekelbaars zijn voor hun voortbestaan afhankelijk van deze migratie tussen zout en zoet. De volwassen aal plant zich voort in de Sargassozee. Na een lange reis van ruim 5.000 kilometer trekt de jonge, doorzichtige glasaal in het voorjaar via de Europese kustwateren de zoete binnenwateren in om in circa 10 jaar tijd op te groeien tot paairijpe schieraal die vervolgens weer richting zee trekt.

De migrerende driedoornige stekelbaars doet het andersom. De soort leeft in zoute en brakke wateren en plant zich voort in ondiep zoet water. Sinds de aanleg van de gemalen en de Deltawerken is de migrerende vorm sterk afgenomen. Andere soorten die migreren tussen zee en zoet water zijn bijvoorbeeld spiering, bot en dunlipharder. Voor deze migrerende vissen zijn vrije migratieroutes en passeerbare knelpunten van levensbelang. De paling staat zelfs op uitsterven: Het aantal glasalen dat vorig voorjaar de Nederlandse binnenwateren introk is minder dan 1% van het niveau rond 1970.

Dankzij de meerjarige monitoring leren de waterbeheerders waar en wanneer trekvissen vanuit zee naar binnen willen en of er van jaar tot jaar grote verschillen zijn. Hiermee kan het beheer van de knelpunten op migratieroutes en de aanleg van vispassages beter op de vissen worden afgestemd. Dit jaar vindt de monitoring plaats op 15 locaties in Zuid-Holland en 18 locaties in Noord-Holland. Dit is mogelijk dankzij de inzet van ruim 130 vrijwilligers (natuurliefhebbers, sportvissers, waterschapsmedewerkers, beroepsvissers en studenten) verdeeld over de 33 locaties. Tijdens de intrekperiode, van maart tot en met juni, worden de locaties twee maal per week vanaf een half uur na zonsondergang met behulp van een kruisnet onderzocht.

Na het historische dieptepunt in de intrek van glasaal in 2015 is het spannend wat 2016 brengt. Er gloort hoop; de eerste glasalen zijn dit jaar al vroeg gespot langs de Nederlandse kust.

Het programma ‘Ecologische Verbindingszone Noordzeekanaal en Ommelanden’ is een samenwerking tussen Rijkswaterstaat West-Nederland Noord, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Hoogheemraadschap van Rijnland, Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, Gemeente Amsterdam, Provincie Noord-Holland, Haven Amsterdam, Sportvisserij MidWest Nederland en Stichting RAVON.

Het project 'Samen voor de Aal’ is een samenwerkingsverband tussen Waterschap Hollandse Delta, Hoogheemraadschap van Delfland, Waterschap Rivierenland, Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid , Provincie Zuid-Holland, World Fish Migration Foundation en Stichting RAVON.

Meer informatie

• Rapportage 2015 programma ‘Ecologische Verbindingszone Noordzeekanaal en Ommelanden’ (pdf; 2,3 MB)
• Rapportage 2015 project 'Samen voor de Aal’ (pdf; 5,9 MB)

Tekst: Stichting RAVON namens Projectgroep ‘Samen voor de Aal’ en het programma ‘Ecologische Verbindingszone Noordzeekanaal en Ommelanden’. Neem voor meer informatie contact op met martijn.schiphouwer@ravon.nl.
Foto's: Jelger Herder (leadfoto: links mannetje en rechts vrouwtje van de driedoornige stekelbaars); Lex Peters
Kaart: Stichting RAVON