Kwetsbare veenmospaddenstoelen in het Ilperveld dankzij Omhoog met het Veen

De projectlocatie is een onderbemaling van acht hectare waar proefvlakken zijn aangelegd waarop stekken van veenmossen zijn uitgestrooid. Hier doet Landschap Noord-Holland samen met de Radboud Universiteit, de Vrije Universiteit en onderzoekscentrum B-WARE onderzoek naar de groei van veenmossen, veranderingen in bodemchemie en broeikasgasemissies én naar het herstel van biodiversiteit. Op de proefvelden doen de veenmosstekken het best goed: op veel plekken groeit twee jaar na inrichting een sponzig tapijt veenmos. Dat is bijzonder, want de bodem is verdroogd en zit nog vol meststoffen. We monitoren jaarlijks de vegetatieontwikkeling en zien dat kenmerkende plantensoorten als Moerasviooltje, Moeraswalstro en Ronde zonnedauw zich vestigen. Bemoedigende ontwikkelingen die onze nieuwsgierigheid prikkelen: zien we bij andere soortgroepen diezelfde ontwikkelingen?

Landschap Noord-Holland is heel blij met vrijwilligers van PGO's (Particuliere Gegevensverzamelende Organisaties) die in onze terreinen willen monitoren. Zij hebben specifieke kennis van bepaalde soortgroepen. In oktober heeft Paddenstoelen Werkgroep 'De Noordkop' (van de Nederlandse Mycologische vereniging) in het Ilperveld geïnventariseerd en daarbij is gericht gezocht naar moeraspaddenstoelen. In totaal kent Nederland 72 soorten moeraspaddenstoelen; daarvan staan maar liefst 62 soorten op de Rode Lijst (86%). Dat aantal is zo hoog doordat het biotoop onder druk staat door verzuring, vermesting en areaalverlies door ontwatering.

Tijdens de inventarisatie zijn in de onderzoekspolder maar liefst drie soorten van de Rode Lijst aangetroffen. Vlokkig veenmosklokje, Kaal veenmosklokje en Veenmosgrauwkop. Alle drie de soorten zijn specifiek aan veenmos gebonden. De twee laatstgenoemde soorten zijn 'typische soorten' van het habitattype veenmosrietland. Daarnaast is onder meer de Bleke moeraszwavelkop gevonden, die niet strikt, maar wel vaak op veenmos groeit. In de onderbemaling 'Omhoog met het Veen' ontwikkelt zich een laagveenbiotoop waarin soorten uit meerdere soortgroepen zich kunnen vestigen. We concluderen daaruit dat twee jaar na inrichting zich een voorzichtige ontwikkeling van een laagveenecosyteem laat zien. We hopen dat in de toekomst nog veel meer laagveensoorten zich hier willen vestigen. Komende jaren wordt het onderzoek en de monitoring voortgezet. Wordt vervolgd!

Tekst: Bas van de Riet, Landschap Noord-Holland & Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Piet Brouwer (leadfoto: veenmosgrauwkop); Martijn Oud