Eikenprocessierupsen rond 20 mei brandharen

Bericht uitgegeven door het Kenniscentrum Eikenprocessierups [land] op [publicatiedatum]

De eikenprocessierupsen zijn uitgekomen conform de prognose die het Kenniscentrum Eikenprocessierups op 29 maart 2015 heeft gegeven. In het zuiden zijn de eerste rupsen uitgekomen rond 10 april en in het noorden rond 12 april. Op dit moment zitten de meeste rupsen in het tweede larvale stadium. Op basis van de verwachte temperatuurontwikkeling zullen rond 20 mei in het zuiden de eerste rupsen met brandharen verschijnen en in het noorden rond 22 mei.

De koude weersomstandigheden van de afgelopen weken hebben tot nu tot geen nadelige invloed gehad op de ontwikkeling van de rupsen. Eikenprocessierupsen kunnen goed tegen vorst. Maar wanneer de benodigde voeding (eikenblad) achterblijft vertraagt dit de ontwikkeling. Hevige regen en hagel kunnen de rupsen moeilijk overleven. Vanaf het 2e larvale stadium, waar de meeste rupsen zich nu in bevinden, als het blad ontwikkelt neemt de groei flink toe. Bij gebrek aan voedsel kunnen de rupsen in het 2e larvale stadium hoogstens 2 weken overleven. Op basis van de huidige ontwikkeling van de rupsen en de weersverwachting in de komende dagen verwachten we dat de eerste rupsen rond 20 mei brandharen gaan krijgen in het zuiden van het land. De rupsen in het noorden van het land volgen slechts enkele dagen later. Dit is ook het moment waarop de rupsen hun karakteristieke nesten gaan bouwen waardoor mensen de eikenprocessierupsen gaan opmerken.

Op grond van de huidige ontwikkeling en waarnemingen in 2014 is het niet uitgesloten dat we deze zomer met grote aantallen eikenprocessierupsen te maken krijgen. De verwachting is dat de eerste nesten begin juni zichtbaar zullen zijn op de eikenbomen. Gezien de spreiding in het uitkomen van de rupsen in 2015 zal de overlast kunnen duren tot ver in de maand juli. Alles hangt echter af van de temperatuurontwikkeling.

Op dit moment wordt de eikenprocessierups al op veel plaatsen biologisch bestreden door bespuiting met insectparasitaire nematoden. Bespuitingen met nematoden kunnen tot en met het 3e larvale stadium worden uitgevoerd. Vanaf eind april worden in het zuiden de preventieve bespuitingen met bacteriepreparaten uitgevoerd, het noorden van het land volgt hier zo’n 10 dagen later op. Dan moet er wel voldoende bladontwikkeling zijn (tenminste 40%). De optimale werking van bacteriepreparaten is bij een temperatuur van 15 graden Celsius: bij lagere temperaturen werkt het middel nog steeds maar is het effect trager. Lokaal wisselt de ontwikkeling van het eikenblad sterk. Een deel van de eiken is nog niet uitgelopen. Wil men de eikenprocessierups preventief bestrijden dan dienen de te bestrijden locaties altijd gecontroleerd te worden op de aanwezigheid van beschermde vlindersoorten en Rode Lijst soorten.

Er bereiken ons berichten dat bij gemeenten wordt bezuinigd op de bestrijding van de eikenprocessierups. Hierdoor is de kans reëel aanwezig dat de populatie zich verder gaat ontwikkelen en dat daarmee de kans op overlast van brandharen voor de bevolking ook toeneemt. Elk nest dat niet geruimd wordt vermeerdert zich en leidt tot nieuwe nesten in het daaropvolgend jaar.

Mieren
De eikenprocessierups kent vele natuurlijke vijanden, o.a. vogels, vleermuizen, sluipvliegen, sluipwespen, wantsen. Behoud en bevordering van biodiversiteit levert een bijdrage aan de beheersing van de eikenprocessierups. Zeker in gebieden waar geen bestrijding meer plaatsvindt is stimulering van de aanwezigheid van natuurlijke vijanden hard nodig om de populatie aan processierupsen terug te dringen. Hoewel mieren niet tot de natuurlijke vijand van de eikenprocessierups behoren, bijten ze toch vaak veel jonge rupsen dood. Mieren willen ook van de bladknoppen eten en als de rupsen dit belemmeren moeten ze dit met de dood bekopen.

Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups
Foto's: Silvia Hellingman en Henry Kuppen