De ultieme checklist voor de vogeltuin

Bericht uitgegeven door Vogelbescherming Nederland op [publicatiedatum]

De wensen van een tuinvogel zijn eenvoudig: eten, beschutting en nestplaatsen. September is een prima maand om daarmee aan de slag te gaan. Met deze ultieme checklist ontwerp je dé ideale vogeltuin.

De beplanting (zo gevarieerd mogelijk)

• Bestraat zo min mogelijk in de tuin en leg een grasveldje aan. Dat is perfect wormengebied voor merels en roodborstjes en levert graszaad op voor zaadeters. Paden kun je van grind of boomschors maken.
• Zorg voor niveauverschillen in de tuin, met geleidelijke overgangen van lage beplantingen naar struiken en bomen.
• Plant bomen en struiken voor beschutting en voedsel.
• Kies voor soorten die bijvoorbeeld bessen of fruit dragen of plant struiken die doorns hebben. Ook in een kleine tuin is een meidoorn, lijsterbes, of fruitboom een aanwinst.
• Zaai wilde bloemen die insecten aantrekken. Je kunt daarvoor zelfs vogelvoer gebruiken!
• Kies bodem bedekkende inheemse plantensoorten die in verschillende jaargetijden bloeien. De bloeiende bloemen lokken allerlei insecten, terwijl pluis en uitgebloeide bloemen nestmateriaal en zaden opleveren.
• Gebruik als afscheiding een heg, of plant klimplanten tegen een schutting. Daarmee bied je beschutting, voedsel en natuurlijke nestelgelegenheid.
• Een kale gevel kun je aankleden met klimplanten; er zijn zowel zon- als schaduwminnende.
• Heb je een plat dak, overweeg dan sedum als begroeiing. Het trekt insecten aan en houdt water vast. Bovendien heeft het een isolerende werking.
• Leg een vijvertje aan met een ondiep gedeelte waar vogels kunnen drinken en badderen.
• Leg een moestuin aan. Leuk, leerzaam en gezond en de vogels zullen er volop van smullen.

Onderhoud (rommelig moet!)
Een beetje minder onderhoud en snoeiwerk aan de tuin vergroot juist de overlevingskansen van vogels. Vooral in de winter.

• Stel zoveel mogelijk onderhoud uit tot het eind van de winter (februari, maart).
• Laat afgevallen blad liggen, of hark het in de borders, want er zitten veel insecten tussen. Bovendien beschermt een bladlaag planten tegen vorst.
• Laat uitgebloeide planten staan tot het voorjaar. Zaadeters zijn er dol op.
• Snoei struiken niet allemaal tegelijk, ze zijn belangrijk als schuilplaats.
• Snoei bessenstruiken pas tegen het voorjaar. De vitaminerijke bessen zijn waardevol voedsel.
• Maak als je plaats hebt een composthoop op een afgelegen plekje.
• Gebruik snoeihout en afgevallen takken voor een takkenril. Dit is een soort ‘wal’ van opgestapelde takken, bij elkaar gehouden door palen. Staat leuk en biedt schuilgelegenheid voor vogels, maar ook voor amfibieën en egels.
• Oude tegels, klinkers en dakpannen zijn prima materialen voor het aanleggen van een speels hoogteverschil of een lage afscheiding. Zo krijg je een natuurlijke, grillige wand met allerlei kiertjes en holtes en vochtige omstandigheden.
• Probeer verder wat bij te voeren, water aan te bieden en ook eens een nestkast op te hangen.

Deze maand doen
September is een goede maand om vaste inheemse planten in de tuin aan te planten. De grond is nu nog voldoende warm waardoor de wortels er goed in doorwortelen voor de winter invalt. In september kun je de vaste planten ook nog uitgraven om ze te scheuren en de jongste buitenste delen terug te plaatsen in de grond.

Heb je grote struiken in de tuin die je pas volgend voorjaar kan verplanten dan is het raadzaam nu de wortels rondom met de spade af te steken. Op deze manier zal de plant de komende maanden nieuwe haarworteltjes aanmaken waardoor ze zich makkelijker laat verplanten het komende seizoen.

Zorg er bij het snoeien van hagen steeds voor dat de onderkant breder is dan de bovenkant. Door deze tapse haagvorm komt het zonlicht tot onderaan in de voet van de haag.

• Gazon
  Afgevallen bladeren regelmatig van het gazon verwijderen en ze tussen de vaste planten in de borders harken. Bewaar verder al uw tuinafval op een grote hoop en gooi dit niet in de container. Op een hoop zal het afval verteren tot prachtig compost dat u kunt gebruiken om beplanting te beschermen en de grond in conditie te houden. Bovendien zitten er veel insecten en wormen in waar vogels weer op af komen.
   
• Bloembollen en -knollen
  Het is nu het moment om voorjaarsbloeiende bloembollen zoals narcissen, gemengde krokussen, sneeuwklokjes en dergelijke aan te planten. Voor een natuurlijke plantwijze strooi je de bollen over het plantperceel uit met de losse hand en plant ze dan uit daar waar ze terecht gekomen zijn. Al vroeg in het voorjaar komen er insecten op af, zo ontstaat er indirect weer een extra, natuurlijke voedselbron voor vogels.
   
• Vijver
  Leg je in september een vijver aan, breng dan direct voldoende zuurstofplanten aan om het water gezond te houden. Zorg voor een aflopende oever, zodat vogels aan de rand kunnen staan, in grind bijvoorbeeld, om water te drinken of een bad te nemen.
   
• Nestkastjes
  Maak de oude nestkastjes alvast schoon en hang eventueel nieuwe op. Vogels zullen ze al gaan gebruiken als slaapplaats.

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Foto's: Jouke Altenburg