Hup voor de heg en de haag

Het was opvallend nieuws uit de Stadsvogelbalans die Vogelbescherming Nederland liet opstellen door Sovon Vogelonderzoek. Van de vogels die gebruik maken van de struiken in onze tuinen en parken zijn er steeds minder. Merels, zanglijsters, staartmezen, groenlingen en winterkoningen: ze hebben het moeilijk. Het zijn de vogels die hun nesten bouwen in de struiken of op de grond onder een struik en die hun voedsel zoeken in het groen in de omgeving. De conclusie ligt voor de hand. Rommelhoekjes worden vervangen door grasveldjes of tegels en struiken en hagen worden vervangen door schuttingen. Maar daar kunnen we iets aan doen! 

Een heg: goed voor honderden soorten

Heggen hebben veel voordelen. Ze geven privacy en beschutting tegen weer en wind. Ze laten wel een klein beetje wind door, zodat ze bij een stevige storm niet zo snel omwaaien als schuttingen. Maar heggen dienen vooral als voedselbron en leefgebied voor vogels en de veel andere dieren in de omgeving. In, op en onder een heg kunnen wel honderden soorten wilde dieren leven: insecten en andere ongewervelde dieren, kleine zoogdieren, amfibieën, reptielen én vogels.

Plant nu!

De herfst is het perfecte seizoen om een heg (of haag of struik) te planten. Vaak vriest het nog niet en er valt genoeg regen. Zo kan de plant goed wortelen en volop bloeien in het voorjaar. Plant wel een inheemse soort. Inheems betekent dat de planten hier van nature voorkomen en dus een sterke relatie hebben met de insecten en vogels die hier leven. Ze kunnen soms niet zonder elkaar. Nog een tip: heb je een klein tuintje? Plant dan een klein hegje, bijvoorbeeld in een hoek van de tuin. Je kunt het zo groot of zo klein maken als je zelf wilt.

Heg of haag?

Wat is nu het verschil tussen een heg of een haag? Dat zit ‘m in de bewerking. Een heg is een dichte rij struiken die vrij uitgroeien en die af en toe wordt gesnoeid. Een haag is een dichte rij struiken die jaarlijks wordt gesnoeid. De heg is dus wat ruiger en wilder en kan meer bloemen en vruchten dragen. Is de tuin te klein voor een heg of haag? Plaats dan een losse struik, of denk eens aan een klimplant.

Welke heg?

De beste heggen bestaan uit verschillende soorten planten die op verschillende tijdstippen bloeien en bessen dragen. Zo heeft de heg het hele jaar door iets te bieden aan de vogels en andere heg-gebruikers. Denk bijvoorbeeld aan:

Hagen

• Haagbeuk (Carpinus betulus)
• Beuk (Fagus sylvatica) 
• Wilde liguster (Ligustrum vulgare)
• Taxus (Taxus baccata)
• Hulst (Ilex aquifolium) 
• Spaanse aak of Veldesdoorn (Acer campestre)

Struiken

• Gelderse roos (Viburnum opulus)
• Wilde liguster (Ligustrum vulgare) 
• Hondsroos (Rosa canina)
• Hulst (Ilex aquifolium)
• Eenstijlige meidoorn (Crataegus monogyna)
• Sleedoorn (Prunus spinosa)
• Vlier (Sambucus nigra)
• Zuurbes (Berberis vulgaris)
• Egelantier (Rosa rubiginosa
• Framboos (Rubus idaeus)
• Rode bosbes/ Vossebes (Vaccinium vitis-idaea)
• Vogelkers (Prunus padus)
• Wilde kardinaalsmuts (Euonymus europaeus)
• Boswilg (Salix caprea)
• Hazelaar (Corylus avellana)
• Wilde lijsterbes (Sorbus aucuparia)
• Sporkehout of vuilboom (Frangula alnus)
• Duindoorn (Hippophae rhamnoides)
• Gele kornoelje (Cornus mas)
• Rode kornoelje (Cornus sanguinea) 

De heg of haag kun je natuurlijk zo hoog laten groeien als je zelf wenst. Benieuwd hoe vogelvriendelijk jouw tuin is? Kijk dan eens met een kritisch oog naar het geheel. Als je zelf een vogel zou zijn, zou je hier dan kunnen schuilen? Is er voedsel te vinden en een nest te bouwen? Vogels houden van gelaagdheid in de tuin, dat betekent dat ze zowel op de grond als in een boom kunnen vinden wat ze nodig hebben. Denk hierbij aan een bloemrijk grasveld, bodembedekkers en kruiden op de grond. Ga meer de hoogte in met struiken en heggen en eindig met een boompje. Hoe meer gelaagdheid er in een tuin zit, hoe idealer de tuin voor verschillende vogels is.

Dus plant mee en maak een heg of haag. In de webwinkel van Vogelbescherming zijn verschillende soorten te koop. En bekijk tips voor een vogelvriendelijke tuin.

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Foto's: Ruud van Beusekom (leadfoto: staartmees); Mark Zekhuis; Piet Munsterman