Boktorren gedemoniseerd

Bericht uitgegeven door EIS Kenniscentrum Insecten [land] op [publicatiedatum]

Zoals elke winter zijn er bij EIS Kenniscentrum Insecten weer diverse vragen binnengekomen van mensen die zich zorgen maken over kevers die ze in huis gevonden hebben. Regelmatig gaat het om boktorren waarvan de larven in openhaardhout leven. Door de warme omstandigheden binnenshuis komen de volwassen kevers in de winter uit. Huizenbezitters zijn bang voor eventuele gevolgen voor hun houten huizen. Deze ongerustheid is vrijwel altijd onterecht!

Het slechte imago van boktorren is ontstaan doordat deze prachtige kevers al sinds jaar en dag in diverse media, van het lokale sufferdje tot serieuze natuurprogramma’s, van enorme vraatzucht worden beschuldigd: ze zouden een gevaar zijn voor huis en haard. Het is daarom tijd voor een genuanceerd verhaal over boktorren.

Boktorren zijn relatief grote insecten met zowel opvallend gekleurde als sterk gecamoufleerde soorten. Beide groepen hebben daarbij schitterende kleurpatronen waardoor ze bij insectenliefhebbers zeer populair zijn. De larven van de meeste boktorren leven in dood hout. Een klein deel van de soorten leeft in de stengels van meerjarige kruiden, vaak distels. De soorten leven het langst in het larvale stadium, sommige tot wel vijf jaar. Het leven als kever is slechts kort en wordt hoofdzakelijk gebruikt voor de voortplanting, waarbij sommige soorten nog wel stuifmeel of nectar eten in bloemhoofdjes.

In en om het huis worden in Nederland meestal slechts vier soorten gezien. Drie van deze soorten worden regelmatig met openhaardhout huizen binnen gebracht. Het gaat daarbij om de prachtige vermiljoengekleurde vuurboktor (Pyrrhidium sanguineum), de zeer variabel gekleurde veranderlijke boktor (Phymatodes testaceus) en de gewone smalboktor (Stictoleptura rubra) waarvan de mannetjes bruingele en de vrouwtjes helderrode dekschilden hebben. De volwassen vrouwtjes van deze soorten hebben hun eitjes afgezet in het hout. Wordt dit openhaardhout binnenshuis opgeslagen dan zijn de larven door de hogere temperaturen in staat zich sneller te ontwikkelen. Na verpopping sluipen ze dan in huis het hout uit. Geen van deze soorten is in staat te overleven in bewerkt hout.

In Nederland komt slechts één soort boktor voor waarvan de larven een bedreiging zouden kunnen vormen voor bewerkt hout, en dan alleen voor naaldhout! Dit is de huisboktor (Hylotrupes bajulus). De larven zijn in staat om grote schade toe te brengen aan daken en diverse andere houten constructies waaronder voorheen ook houten elektriciteitsmasten. Oorspronkelijk kwam de huisboktor voor in naaldbossen, later veel in en om uit hout opgetrokken gebouwen. De huisboktor is echter door het gebruik van impregneermiddelen de laatste jaren sterk achteruitgegaan hoewel ze tegenwoordig weer wat meer in naaldbossen gevonden wordt. Er zijn ons geen recente gevallen bekend van door deze boktor veroorzaakte schade aan houten huizen in Nederland.

Mocht je een boktor vinden in huis, probeer ‘m dan eens te determineren met deze digitale determinatiesleutel. Kom je uit bij de huisboktor, neem dan contact op met EIS Kenniscentrum Insecten waar we graag de determinatie controleren. Pas als de determinatie bevestigd wordt, is het tijd om je zorgen te maken, maar zelfs dan nog alleen als je in een huis woont dat is opgebouwd uit onbehandeld, niet-geïmpregneerd naaldhout.

Tekst: Ed Colijn, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto’s: Ed Colijn; Marijke Kanters; Theodoor Heijerman