Een bijna zwarte Grauwe Kiekendief in Senegal

Bericht uitgegeven door Werkgroep Grauwe Kiekendief [land] op [publicatiedatum]

De Sahellanden zijn het overwinteringsgebied van Europese Grauwe Kiekendieven. Naast de asgrijze Grauwe Kiekendieven die we hier als broedvogel kennen, komen in de Sahel ook zeer donkergekleurde Grauwe Kiekendieven voor. Dit noemt men melanisme. Dankzij hightech GPS-loggers weten we nu uit welk broedgebied zij komen.

Medewerkers van Werkgroep Grauwe Kiekendief zijn begin 2015 voor vier weken in Senegal geweest, om daar voor de derde opeenvolgende winter veldonderzoek te doen naar de voedselomstandigheden in de wintergebieden. Belangrijk doel van het onderzoek is het verzamelen van gegevens over het gebruik van het landschap door overwinterende Grauwe Kiekendieven, en gegevens over de beschikbaarheid van prooien. Er zijn slaapplaatsen geïnventariseerd, braakballen verzameld en prooitransecttellingen gedaan in de wintergebieden van gezenderde Grauwe Kiekendieven.

Naast de Nederlandse broedvogel met UvA-BiTS GPS-logger, ‘Edwin’, is er momenteel nog een andere Grauwe Kiekendief in Senegal, waarvan gegevens helpen bij het onderzoek. Het gaat om een donkerkleurig ('melanistisch') Grauwe Kiekendiefmannetje dat in 2013 in zijn overwinteringsgebied in Senegal een GPS-logger om kreeg. Tot grote vreugde van de onderzoekers zagen zij een jaar later ditzelfde mannetje weer terug. Uit de data van zijn logger bleek dat hij het broedseizoen, niet succesvol, voornamelijk had doorgebracht in de Spaanse provincies Castillië en Leon.

Op 31 januari 2015 vingen de onderzoekers bij een slaapplaats met meer dan duizend kiekendieven weer signalen op van de logger van dit melanistische mannetje. De dag erna, in de loop van de ochtend wanneer Grauwe Kiekendieven de schaduw van struiken en bomen opzoeken om de hitte te ontlopen, werd het mannetje met behulp van zijn gegevens uit 2013/2014 op zijn vaste siëstaplek in exact dezelfde struik (!) gevonden. Zijn logger werd volledig uitgelezen en ingesteld op hoge resolutie: het aanmaken van een datapunt per drie seconden. Overdag werd hij nauwkeurig gevolgd, en in zijn jachtgebieden werden prooitransectentellingen gedaan. Met deze veldobservaties en tellingen, in combinatie met de hightech-loggerdata, levert deze vogel een belangrijke bijdrage aan het ontrafelen van de geheimen rond het gedrag van Grauwe Kiekendieven tijdens het overwinteren. De details van de bevindingen worden later in een wetenschappelijke publicatie uitgewerkt.

Na eerder veldonderzoek in Mali, Niger en Burkina Faso viel op dat er in Senegal relatief veel Grauwe Kiekendieven met een melanistisch verenkleed verbleven. In Senegal heeft 3 tot 4% van de waargenomen Grauwe Kiekendieven een melanistisch uiterlijk. Over de herkomst van deze donkergekleurde kiekendieven werd tot voor kort nog gespeculeerd. Vandaag de dag weten we dat het om ongeveer 1.500 individuen gaat op een totaal van 150.000 tot 200.000 Grauwe Kiekendieven, en dat ze voornamelijk in het noordwesten van Spanje en in het noorden van Portugal als broedvogel voorkomen.

Voor zover bekend is er in Nederland nog nooit een melanistische Grauwe Kiekendief waargenomen of gedocumenteerd.

Tekst: Werkgroep Grauwe Kiekendief
Foto's: Ben Koks, Werkgroep Grauwe Kiekendief