Adderkalender maart: eerst opwarmen

Bericht uitgegeven door Stichting RAVON [land] op [publicatiedatum]

In de maand maart kunnen, bij gunstige weersomstandigheden, de eerste adders in de directe omgeving van hun winterslaapplaats worden gezien. Een warm lentezonnetje lokt ze naar buiten, eerst de mannen en daarna de vrouwen.

Voor de overwintering gebruiken adders (Vipera berus) ondergrondse, vorstvrije winterverblijven (hibernacula), zoals konijnenholen en holten tussen stronken of wortels van bomen. Deze hibernacula liggen meestal op zuidhellingen en zijn vaak begroeid met dichte, ondoordringbare vegetatie. Deze locaties zijn in het vroege voorjaar zeer gunstig voor de uit winterslaap ontwakende adders, want ze bieden een veilige plek om op te warmen in de zon.

Spermatogenese
Van de inheemse slangen komen de mannetjes van de adder als eerste uit hun winterverblijven. In de meeste gevallen gebeurt dit eind februari, begin maart, maar dit jaar dankzij de zachte winter al enkele in januari (!). De vrouwtjes en de nog niet volwassen adders volgen één tot drie weken later. Zo kunnen eind maart zonnende adders met tientallen tegelijk worden aangetroffen rond de winterverblijven. De mannetjes zullen deze eerste weken veel tijd besteden aan het zonnen, want dit is nodig voor de voltooiing van de spermarijping (spermatogenese). In deze periode eten ze niet. Is de spermatogenese voltooid, dan zullen de mannetjes de zonperiode afronden met een vervelling en zijn ze klaar voor de voortplanting. Maar daarover meer in april.

Nog nooit een adder gezien?
Om adders te vinden en te observeren is het belangrijk om in een geschikt leefgebied en in het juiste seizoen bij gunstige weersomstandigheden op pad te gaan. Een adderpopulatie gebruikt vaak gedurende tientallen jaren dezelfde winterverblijven, daarom is de trefkans groot als je weet waar deze winterverblijven te vinden zijn. Leden van de Werkgroep Adderonderzoek Nederland en vrijwilligers die monitoren voor het Meetnet Reptielen nemen u in dit ‘Jaar van de adder’ graag een keer mee tijdens een excursie. Meld u aan! 

Wilt u zelf proberen een adder te zien, dan kunnen wij u de volgende tips meegeven:

• Ga naar een adderleefgebied, zie verspreidingskaart adder. 
• Zoek bij gunstige weersomstandigheden: gematigd weer met afwisseling van bewolking en zonneschijn en een temperatuur tussen de 17 en 22 graden Celsius.
• Loop rustig, sta regelmatig stil en kijk goed vooruit.
• Zoek vooral op beschutte zonplekken in de buurt van (heide)struiken, pijpenstro of pitruspollen.

Heeft u een adder gezien, geef dan uw waarneming door op Telmee.nl of Waarneming.nl.
Kijk voor meer informatie op www.ravon.nl/2015Jaarvandeadder

In het kader van 2015 Jaar van de adder brengen wij iedere maand een natuurbericht uit over de adder.

Tekst: Raymond Creemers & Kris Joosten, RAVON & Pedro Janssen, WAN
Foto’s: Annemarie van Diepenbeek; Pedro Janssen