Grijze zeehonden hebben bruinvis op het menu
Bericht uitgegeven op [publicatiedatum]
Zwaar verminkte bruinvissen die jaarlijks bij vele tientallen in Nederland aanspoelen zijn slachtoffer van grijze zeehonden. Dit blijkt uit onderzoek van de Universiteit Utrecht, IMARES Wageningen UR en het NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee. In verse bijtwonden op drie bruinvissen die dood aanspoelden in augustus, oktober en december 2013 is DNA van drie verschillende grijze zeehonden aangetoond, een primeur. Nooit eerder bleek forensisch onderzoek naar DNA op kadavers die in zee hebben gedreven succesvol.
Microscopisch onderzoek aan de wonden laat zien dat deze zijn toegebracht aan levende bruinvissen en niet aan dieren die al dood waren. Hierdoor blijkt duidelijk dat er sprake is van dodelijke aanvallen en niet van aas eten.
Over de oorzaak van de verminkingen circuleerden verschillende ideeën. Belgische onderzoekers opperden in 2012 dat grijze zeehonden mogelijk bruinvissen aanvallen. In 2013 publiceerde een Franse onderzoeksgroep beeldmateriaal van drie gevallen waarin een grijze zeehond een aanval lijkt te doen op een zwemmende bruinvis. Hard bewijs voor dodelijke aanvallen van grijze zeehonden op bruinvissen was er echter nog niet. Het Ministerie van Economische Zaken heeft opdracht gegeven voor het bepalen van doodsoorzaken van bruinvissen en stelde geld beschikbaar voor DNA-analyses en secties op verminkte bruinvissen. De vraag was hoe deze verwondingen zouden kunnen ontstaan. Was het een onbedoeld effect van visserij of scheepvaart? De uitkomst van dit onderzoek laat nu zien dat dit niet aan de orde is.
Voedzaam spek
Tussen 2003 en 2013 is sectie verricht op ruim duizen aangespoelde bruinvissen. Hiervan had een kwart bijt- en nagelsporen waarvan vermoed werd dat deze werden veroorzaakt door een aanval. Grijze zeehonden zien bruinvissen waarschijnlijk als prooi. Bij de verminkte bruinvissen ontbraken grote stukken voedzaam spek. De getroffen bruinvissen waren over het algemeen jonge dieren die in uitstekende conditie waren.
Stijgende aantallen
De aantallen van zowel bruinvissen als van grijze zeehonden zijn de afgelopen decennia sterk toegenomen in Nederlandse wateren. Het aantal grijze zeehonden in Nederland stijgt momenteel met circa 15% per jaar. De aantallen bruinvissen in ons land zijn ook sterk toegenomen. Het dieet van grijze zeehonden bestaat hoofdzakelijk uit vis, maar gezien hun sterke aantalstoename lijken deze niet gebukt te gaan onder voedselschaarste. Hoe de zeehonden bruinvissen te pakken krijgen is nog onduidelijk.
Samenwerking
Het onderzoek is een samenwerking tussen drie instituten en drie verschillende disciplines. Het onderzoek steunt op vele vrijwilligers langs de Nederlandse stranden, die bruinvissen verzamelen voor nader onderzoek. De secties werden verricht op de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit van Utrecht. Het DNA van grijze zeehonden in de wonden op de bruinvissen werd aangetoond in het moleculair biologisch laboratorium van het NIOZ. De beoordeling van wonden bij aangeleverde bruinvissen werd gezamenlijk gedaan door de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit van Utrecht en IMARES Wageningen UR. IMARES deed ook het voedsel-biologische deel van het onderzoek.
Bron: IMARES Wageningen UR
Foto's: Mark Zekhuis, Saxifraga; Cees van Hoven