Bosvogeltjes en Orchideeën; Niet alle bosvogeltjes vliegen

Bericht uitgegeven door Werkgroep Europese Orchideeën [land] op [publicatiedatum]

Bosvogeltje is een zeldzame groep orchideeën met sierlijke bloemen. Wie wat fantasie heeft ziet in de bloemen een vogel die zo lijkt weg te vliegen. Bosvogeltjes komen hoofdzakelijk in Zuid-Limburg voor in zonnige bosranden en bossen. In 2014 doet de W.E.O. onderzoek naar deze fascinerende groep orchideeën.

Wit, bleek & rood
In Nederland komen drie soorten bosvogeltjes voor. Bleek bosvogeltje (Cephalanthera damasonium), Wit bosvogeltje (Cephalanthera longifolia) en Rood bosvogeltje (Cephalanthera rubra). De twee laatstgenoemde bosvogeltjes komen nog slechts op enkele plaatsen voor.

Bleek bosvogeltje
Bleek bosvogeltje (Cephalanthera damasonium) komt alleen voor in Zuid-Limburg. De soort wordt voornamelijk aangetroffen in zonnige bosranden, onder hakhout en soms in verruigde delen van kalkgraslanden of graften. De bloemen zijn bleek wit, gaan zelden ver open en laten zich nog het best vergelijken met de bloemen van een tulp. 

Vegetatieve planten worden vaak verward met de zeer algemene Brede wespenorchis (Epipactis helleborine). Een bruikbaar onderscheidend kenmerk zijn de bladrandpapillen. Bij Bleek bosvogeltje ontbreken deze papillen. De bladrandpapillen van Brede wespenorchis zijn met het blote oog of loepje zichtbaar.  

Wit bosvogeltje
Een van de zeldzamere bosvogeltjes is het Wit bosvogeltje (Cephalanthera longifolia). De soort bezit helder witte bloemen die in de regel ver open gaan. De afgelopen jaren is de soort op twee nieuwe plekken opgedoken, op een campingterrein in het midden van het land en in het midden (Veluwe) en noorden (Drenthe) van het land.

Rood bosvogeltje
De laatste soort van de drie bosvogeltjes komt helaas niet meer in het wild voor in Nederland. In een heemtuin nabij Oostvoorne is de soort nog wel aanwezig. Net als bij Wit bosvogeltje gaan de bloemen relatief ver open. Hoewel de soort "rood" bosvogeltje heet zijn de bloemen eerder roze van kleur dan rood.

Verspreidingsonderzoek en actualisatie
De komende maand gaan enkele leden van de W.E.O. op pad om historische groeiplaatsen van deze groep planten te actualiseren. Op locaties waar de soort al enige tijd niet meer is waargenomen zullen kansrijke plekken worden onderzocht op het voorkomen van planten.

Ook een bosvogeltje gevonden? Geef je waarneming door op Waarneming.nl.

Tekst: Mark Meijrink, Werkgroep Europese Orchideeën
Foto's: Mark Engels; Mark Meijrink