Vleermuiskasten: kans of bedreiging voor vleermuisbescherming

Bericht uitgegeven door de Zoogdiervereniging [land] op [publicatiedatum]

Verblijfplaatsen van vleermuizen zijn wettelijk beschermd. Wanneer in Nederland verblijfplaatsen van vleermuizen verdwijnen door bijvoorbeeld sloop van gebouwen of kap van bomen, dan moet vaak in vervangende verblijfplaatsen worden voorzien. Daarvoor worden steeds vaker vleermuistorens en grote vleermuiskasten ingezet. Het met succes aanbieden van vervangende verblijfplaatsen vraagt echter om maatwerk. Over deze noodzaak verscheen een artikel in het septembernummer van het tijdschrift De Levende Natuur.

Maatwerk kan alleen tot stand komen met gedegen kennis van de ecologie van de betreffende soort, de eigenschappen van de te vervangen verblijfplaats en de succes- en faalfactoren van bestaande alternatieven. Kennis die alleen vergroot kan worden als we de resultaten van dergelijke maatregelen monitoren en ervaringen delen.

Vleermuizen stellen gedurende het jaar specifieke eisen aan hun verblijfplaatsen, maar die eisen verschillen door het jaar heen. Een verblijf waar de jongen worden geboren vraagt heel andere eingenschappen dan een plek voor de winterslaap. Bovendien zijn niet alle vleermuissoorten gelijk, zoals bij vogels een buizerd geen huismus is. Hiermee moet rekening worden gehouden bij het aanbieden van vervangende verblijfplaatsen. Te vaak wordt een ontwerp snel uit een catalogus gekozen of van een ander project gekopieerd, zonder dat wordt afgewogen of dat ontwerp in de betreffende situatie ook daadwerkelijk een volwaardig alternatief is. En of het past bij de vleermuissoort en functie waarvoor gecompenseerd of gemitigeerd moet worden. Zo kan een kans veranderen in een bedreiging.

Zo lang er geen ontwerpen zijn voor vleermuistorens, grote kasten of kleine inmetselkasten, die bewezen effectief zijn, is het van groot belang om te kunnen leren van alle ‘probeersels’ die er zijn. En dat is lastig: vaak wordt er wel een ontheffing afgegeven, maar wordt er geen monitoring voorgeschreven, of worden de resultaten daarvan niet gepubliceerd. Vleermuis-ecologen, adviesbureaus en vergunningverleners moeten de handen ineen slaan en beter samenwerken. Het open delen van kennis over de resultaten van vervangende verblijfplaatsen is misschien wel de enige weg voor een doorbraak naar daadwerkelijke vleermuisbescherming en het flexibeler kunnen omgaan met vleermuizen in ruimtelijke ordening.

Het volledige artikel (pdf; 0,6MB) uit De Levende Natuur is hier te downloaden.

Meer weten over vleermuiskasten? Op 18 en 19 oktober wordt het Tweede Vleermuiskastensymposium georganiseerd. Kijk voor meer informatie op www.symposium.vleermuiskasten.nl.

Tekst: Stefan Vreugdenhil, Erik Korsten, Jasja Dekker en Herman Limpens, Zoogdiervereniging
Foto's: Erik Korsten; Wesley Overman