Vrijwel alle Zuid-Hollandse vleermuizen ook op boerenerven
ZoogdierverenigingHet project Boer zoekt Vleermuis is in Zuid-Holland in 2019 bij in totaal 25 agrariërs uitgevoerd. Deze agrariërs zijn aangesloten bij de agrarische natuurverenigingen (ANV) Den Hâneker en Geestgrond. Gedurende twee nachten zijn op vaste plekken opnames gemaakt met een batlogger – een vleermuisdetector die alle waargenomen vleermuisgeluiden opslaat - of heeft een vrijwilliger een inventarisatie gedaan met een batlogger.
Bij de leden van ANV Geestgrond zijn in 2019 de volgende zeven soorten waargenomen: gewone dwergvleermuis, ruige dwergvleermuis, laatvlieger, rosse vleermuis, gewone grootoorvleermuis, kleine dwergvleermuis en watervleermuis.
Bij ANV Den Hâneker zijn maar liefst acht verschillende soorten waargenomen. Het betreft dezelfde soorten als bij ANV Geestgrond, aangevuld met de franjestaart. In totaal komen twaalf verschillende soorten voor in Zuid-Holland, waarvan er dus acht worden waargenomen op de deelnemende bedrijven. Zeldzame soorten als kleine dwergvleermuis en franjestaart (lokaal zeldzaam) zijn waargenomen. Ook in de bollenstreek zijn verschillende soorten vleermuizen aangetoond.
Tezamen met de resultaten van 25 andere agrariërs in 2016 zijn er tien soorten vleermuizen op en bij de boerenbedrijven aangetroffen (in 2016 is ook de meervleermuis waargenomen). Dat is meer dan de helft van de in Nederland voorkomende vleermuissoorten en omvat vrijwel alle soorten die voorkomen in Zuid-Holland. De meest voorkomende soorten zijn gewone dwergvleermuis, ruige dwergvleermuis en laatvlieger.
Verblijfplaatsen
Belangrijk doel van ‘Boer zoekt Vleermuis’ is het vergroten van het aantal verblijfplaatsen in het agrarisch landschap. Daartoe zijn in 2016 en 2019 respectievelijk maar liefst 216 en 230 vleermuiskasten aangeboden, bij in totaal vijftig bedrijven. De kasten worden in overleg met de boer geplaatst. Een specialist zoekt samen met de boeren de beste locaties uit voor de kasten. Uit een rondgang bij de deelnemers van ANV den Hâneker bleek dat ongeveer tien procent van de vleermuiskasten door vleermuizen in gebruik was of is geweest. Veelal werden gewone of ruige dwergvleermuizen in de kasten gezien. Uitgaande van 446 vleermuiskasten, betekent dat dus al gauw zo’n vijftig extra verblijfplaatsen. En omdat het vaak een tijdje duurt voordat vleermuizen een nieuw aangeboden vleermuiskast ontdekken, zal dit aantal zeker toenemen.
Erfbeplanting
In 2019 zijn de groenstructuren op en rond de bedrijven versterkt. Met vaak eenvoudige maatregelen, zoals het beperkt bijplanten van bomen of struiken om houtige elementen aan elkaar te verbinden, kan het bedrijf bereikbaar(der) worden voor vleermuizen én is er meer voedsel te vinden voor vleermuizen. Na een locatiebezoek is een plan opgesteld en besproken met de boeren. Op negen bedrijven zijn inheemse bomen en struiken aangeplant.
Boeren en vleermuizen
Uit bovenstaande blijkt al wel dat vleermuizen veel voorkomen op boerenbedrijven. Dat is zowel voor behoud van de biodiversiteit als voor de boer gunstig. Daar waar zwaluwen overdag veel voor de landbouw schadelijke insecten eten, doen vleermuizen dat ’s nachts. Zowel plaaginsecten van de gewassen als voor het vee worden gegeten. Vleermuizen jagen bijvoorbeeld ook graag in stallen en verorberen zo voor het vee hinderlijke stal- en steekvliegen. Daardoor hoeven boeren minder chemische hulpmiddelen te gebruiken. En dat is weer in het voordeel van vleermuizen en vogels die gevaar kunnen lopen door zulke chemische middelen.
Een prima voorbeeld van voor de mens gunstige ecosysteemdiensten en een goed voorbeeld van natuurinclusieve landbouw. Deze projecten laten zien dat het relatief eenvoudig is om vleermuizen te stimuleren op agrarische bedrijven. Goed voor de boer én de vleermuizen.
Meer lezen over 'Boer Zoekt Vleermuis'
Tekst: Marcel Schillemans, Zoogdiervereniging; Adriaan Guldemond, Joost Lommen en Roy Gommer, CLM
Foto's: Erik Korsten, Zoogdiervereniging (leadfoto: grootoorvleermuizen)