Campagne Red de bonte dijken van Gelderse natuurorganisaties

Bericht uitgegeven door ARK [land] op [publicatiedatum]

Bloemrijke dijkhellingen langs de rivieren dreigen het slachtoffer te worden van bezuinigingen. De Gelderse Natuur en Milieu Federatie is met steun van organisaties als ARK Natuurontwikkeling en de Flora- en Faunawerkgroep Gelderse Poort de actie 'Red de bonte dijken' gestart.

Dijken zijn er voor onze veiligheid, maar ze zijn ook belangrijk voor planten en dieren. Door uitgekiend hooilandbeheer gaat het de laatste jaren op veel Gelderse dijkvakken weer goed met talloze kruiden en insecten. Dankzij de uitbundige bloei, kleurenpracht, vlinders en bijen zijn de bonte dijken een genot voor het oog. Met voldoende gras en diverse planten met verschillende wortelstelsels wordt de toplaag van de dijken zeer erosiebestendig. Bonte dijken zijn dus hard nodig voor natuur, recreatie én veiligheid.

Maar intussen moeten de waterschappen fors bezuinigen. Dat willen ze onder andere doen door het vegetatiebeheer van de dijken veel goedkoper uit te besteden. Nu bestaat het beheer van de bloem- en insectenrijke 'glanshaverhooilanden' doorgaans uit twee keer per jaar maaien en het maaisel afvoeren. Hierdoor verschraalt de dijk en neemt het aantal (bijzondere) plantensoorten toe. Door niet overal tegelijk maar gefaseerd te maaien en door de tweede maaibeurt op sommige dijkdelen en 'overhoekjes' over te slaan, nemen ook populaties vlinders, bijen en andere dieren toe. Voor de veiligheid is er extra aandacht nodig dat naast kruidenrijkdom de grasmat stevig genoeg blijft

Wanneer het vegetatiebeheer van de dijken goedkoper moet, kan dat betekenen dat maaien wordt vervangen door intensieve beweiding door schapen. Er zijn aanwijzingen dat dit desastreus is voor onder andere rupsen, waardoor vlinderpopulaties sterk afnemen. Ook kan het aantal plantensoorten weer afnemen doordat schapen de vegetatie érg kort afgrazen. En wat is het effect van de ontwormingsmiddelen die veel schapen standaard krijgen? Als uit het oogpunt van efficiëntie niet meer gefaseerd wordt gemaaid en de maaiperiode wordt verlengd, is er minder kans op bloem- en zaadvorming door planten en minder eet- en schuilgelegenheid voor insecten, of voor nesten van vogels. Als op dijktrajecten weer jaarrond intensieve schapenbegrazing mag plaatsvinden, is het gevolg kaalgegraasde dijken. De dood in de pot voor de flora- en faunawinst die de afgelopen jaren juist geboekt is.

Omdat de waterschappen moeten bezuinigen, is het begrijpelijk dat wordt gezocht naar manieren om het dijkbeheer goedkoper te maken. Maar terughoudendheid is op z'n plaats. Met het oog op snelle waterafvoer bij hoge rivierwaterstanden worden steeds meer uiterwaarden verdiept. De rivierdijken zijn een toevluchtsplek voor heel veel soorten, die ook elders nauwelijks meer een kans krijgen. Doordat de dijken een lint vormen zijn ze een essentiële droge verbindingszone voor soorten én hebben ze een belangrijke recreatieve functie. Kortom: bonte dijken zijn té waardevol om het slachtoffer te worden van bezuinigingen.

Tekst: Marieke Reisinger, ARK
Foto: Paul van Galen, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed