Natuur bijna een maand vroeger en veel groener dan vorig jaar
De NatuurkalenderBericht uitgegeven door De Natuurkalender en Alterra Wageningen UR [land] op [publicatiedatum]
Uit waarnemingen van De Natuurkalender blijkt dat de ontwikkeling van planten nog steeds bijna een maand vroeger is dan normaal. Ook met vorig jaar is het verschil een maand. De Groenindex die met satellieten wordt bepaald bevestigt dit beeld. De loofbossen en natuurlijke graslanden zijn momenteel bijna 30 procent groener dan precies een jaar geleden.
Vijftig jaar geleden kwam de meidoorn pas op 16 mei in bloei, net als vorig jaar toen we een ‘koud’ voorjaar hadden. Dit jaar ligt de temperatuur onafgebroken hoog en uit de eerste bloeiwaarnemingen die via Natuurkalender.nl zijn ingestuurd door vrijwilligers blijkt dat de meidoorn al op 14 april bloeide. Een maand vroeger dus. Winter is het niet geweest en de gemiddelde temperatuur in april gaat mogelijk op 12,5 graden Celsius uitkomen. Dat is ruim drie graden warmer dan wat meteorologen tegenwoordig normaal vinden en zelfs vier graden warmer in vergelijking met vijftig jaar geleden. Naast de meidoorn zijn alle planten gemiddeld genomen 26 dagen vroeger dan normaal, bijna een maand dus. Brem spant met ruim vijf weken voorsprong de kroon. Naast de uitbundige bloei is de zeer vroege start van de lente goed te zien aan het feit dat bomen al vol in blad staan. De bladontplooiing van de berk was 21 dagen vroeger dan normaal, de beuk 22 dagen en de eik zelfs 25 dagen. In de tabel hieronder staan voor een aantal soorten de voorlopige cijfers.
Tabel: De gemiddelde datum (mediaan) van bladontplooiing en bloei van diverse plantensoorten in 2014, 2013, het gemiddelde van de periode 1940 tot en met 1968 (vroeger), en het verschil in aantal dagen tussen dit jaar en vroeger (bron: Natuurkalender.nl)
| Soort en ontwikkelingsstadium | 2014 | 2013 | Gemiddelde 1940 tot en met 1968 | Verschil 2014 met vroeger in aantal dagen |
| Pinksterbloem, bloei | 25 maart | 23 april | 18 april | -24 |
| Ruwe berk, bladontplooiing | 30 maart | 24 april | 20 april | -21 |
| Scherpe boterbloem, bloei | 30 maart | 5 mei | 3 mei | -34 |
| Brem, bloei | 3 april | 10 mei | 11 mei | -38 |
| Beuk, bladontplooiing | 7 april | 26 april | 29 april | -22 |
| Zomereik, bladontplooiing | 8 april | 1 mei | 3 mei | -25 |
| Paarse sering, bloei | 11 april | 9 mei | 9 mei | -28 |
| Eenstijlige meidoorn, bloei | 12 april | 15 mei | 16 mei | -34 |
30 procent groener
De zeer vroege start is ook heel goed zichtbaar vanuit de ruimte. De satellieten van de Disaster Monitoring Constellation (DMC) hebben op 20 april van vrijwel heel Nederland gedetailleerde foto’s met een resolutie van 25 bij 25 meter gemaakt. Via de website Groenmonitor.nl wordt van elke blokje van 25 bij 25 meter de groenheid bepaald. Als we dit vergelijken met de Groenindex van 18 april vorig jaar, zien we dat loofbomen dit jaar een 30 procent hogere groenindex hebben dan vorig jaar. In onderstaande figuur is het verloop van de Groenindex van loofbomen dit jaar te vergelijken met vorig jaar. Het moment waarop de Groenindex sterk op gaat lopen boven de waarde 4 valt mooi samen met de waarnemingen van bladontplooiing die via De Natuurkalender worden gedaan.
De Groenindex-waarde van 20 april dit jaar werd vorig jaar pas gehaald op 6 mei (zie bovenstaande figuur); met andere woorden de bladvorming aan de bomen loopt momenteel 16 dagen voor op vorig jaar. Dit is minder dan het hiervoor genoemde verschil in bladontplooiing van loofbos, wat erop duidt dat na het koude voorjaar van 2013 de loofbomen weliswaar laat groen werden, maar dat dit wel sneller verliep. Oftewel de start van het groen worden van de loofbomen is dit jaar vroeger dan vorig jaar, maar het tempo van groener worden is langzamer.
Tekst: Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University en Gerbert Roerink, Alterra Wageningen UR
Tabel: De Natuurkalender
Figuur: Groenmonitor.nl
Foto: Paul Busselen, KU Leuven