Sterns willen een dynamisch landschap, ruimte en rust

Bericht uitgegeven door Vogelbescherming Nederland op [publicatiedatum]

Vrijwel alle in Nederland broedende sterns staan op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Gebrek aan veilige broedplaatsen en voedsel zijn beperkende factoren. Kolonies sterns zijn kwetsbaar voor menselijke verstoring, predatie en overstromingen in het voorjaar.

Maar wat weten we van deze beperkende factoren en welke maatregelen kunnen we nemen om sterns te beschermen? Om deze vragen te beantwoorden organiseerde Vogelbescherming Nederland op 28 maart een Themadag Sterns. Ruim zestig beheerders, onderzoekers en beleidsmakers van onder andere Bureau Waardenburg, Imares, Sovon, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, de Landschappen, Rijkswaterstaat en de provincies kwamen in Castricum bij elkaar om kennis uit te wisselen.

Combinatie voedsel en broedgelegenheid
Geschikte broedplaatsen voor sterns zijn kale of schaars begroeide eilanden, waar geen recreanten of landroofdieren komen. Maar die zijn schaars en bovendien spoelen de kolonies steeds vaker weg door voorjaarsstormen. Om dit te compenseren worden langs de Nederlandse kust broedeilanden aangelegd. Op veel locaties gebeurt dat binnendijks, want daar is ruimte voor deze vorm van natuurontwikkeling. Utopia op Texel, een gebied van Natuurmonumenten, is daar een goed voorbeeld van. Het succes van zo’n aangelegd eiland staat of valt met de aanwezigheid van geschikt voedsel (zandspiering, haring, sprot) in de nabije omgeving. Grote sterns kunnen nog wel een behoorlijke afstand afleggen vanaf hun broedgebied, maar de veel kleinere dwergsterns vliegen niet veel verder dan 1,5 kilometer naar hun voedsel.

Kolonies liggen niet vast
Het is belangrijk om op meerdere plaatsen geschikte broedeilanden aan te leggen. Grote sterns en dwergsterns broeden soms het ene jaar massaal op een bepaalde plek en het andere jaar weer heel ergens anders, hun prooi volgend. Visdief en noordse stern zijn iets minder nomadisch. Maar voor alle vier soorten geldt dat ze voldoende voedsel naar hun jongen moeten brengen. Het voedsel van sterns heeft een erg onvoorspelbaar karakter en het aanbod wordt onder andere bepaald door het weer.

Ecologische val
Helaas zijn aangelegde eilanden niet altijd effectief voor sterns, of werken ze maar enkele jaren. Omdat de dynamiek van het zoute water ontbreekt, is verruiging vaak een probleem. Kruiden schieten hoog op wanneer het broedseizoen vordert. Hier zijn sterns niet op berekend en zodoende kan zo’n eiland een ecologische val worden: aantrekkelijke broedplaatsen, maar laag broedsucces. Zeker wanneer er ook nog predatie van bruine ratten, vossen of grote meeuwen plaatsvindt. Eilanden in niet-dynamische milieus moeten daarom intensief beheerd worden.

De Themadag Sterns was de laatste in een driedelige serie van themadagen vanuit het Beschermingsplan Duin- en Kustvogels van Vogelbescherming.

Tekst: Anne Voorbergen, Vogelbescherming Nederland
Foto: Ruud van Beusekom, Vogelbescherming Nederland