Genetisch onderzoek toont: zwijnen houden zich niet aan grenzen
Bericht uitgegeven op [publicatiedatum]
Het wilde zwijn is in Nederland het beleid te snel af. ‘Officieel’ mag het dier alleen voorkomen op de Veluwe en in de Meinweg in Limburg. Daarbuiten is het zogenoemde nulstandbeleid van kracht. Maar de soort laat zich op steeds meer plekken zien, ook in Limburg. En die dieren blijken lang niet allemaal uit de Meinweg te komen. Opnieuw blijkt hoe belangrijk het DNA-onderzoek van Alterra kan zijn bij het beheer van dierpopulaties.
Waar komen de wilde zwijnen vandaan?
In verschillende Nederlandse natuurgebieden leven nu al flinke populaties wilde zwijnen. Dat is onder meer het geval in het Rijk van Nijmegen en in Brabant en Limburg. De spontane kolonisatie gaat langzaam, maar het zwijn rukt onstuitbaar op – wettelijk nulstandbeleid of niet. In Limburg wordt de soort alleen gedoogd in het Meinweggebied en een deel van het Meerlebroek. Toch komen ze op steeds meer plaatsen in de provincie voor. De vraag was waar die dieren vandaan komen en of de populatie genetisch vitaal is. Onderzoek van Alterra in opdracht van de provincie wees uit dat de meeste dieren vanuit omliggende populaties afkomstig zijn, maar niet alleen uit de Meinweg.
Uniek genetisch profiel van ieder zwijn
“We hebben een genetische studie uitgevoerd,” zegt Alterra-onderzoeker Hugh Jansman. “In samenwerking met jagers en terreinbeheerders hebben we ruim zevenhonderd DNA-monsters verkregen van geschoten en door aanrijdingen omgekomen wilde zwijnen uit Limburg, Noord-Brabant, de Veluwe en aangrenzende delen van België en Duitsland. Van elk dier hebben we een genetisch profiel opgesteld met behulp van micro-satellietmerkers. Zo hebben we voor ieder individueel zwijn een uniek genetisch profiel op kunnen stellen. Er is altijd gedacht dat de Meinweg het brongebied was van waaruit het zwijn zich in Limburg verspreidde. Maar uit dit onderzoek blijkt dat dat niet in alle gevallen juist is.”
Herkomst zwijnen in kaart gebracht
Op basis van het erfelijk materiaal zijn de onderzochte wilde zwijnen onderverdeeld in genetische clusters. Uit de uitkomsten blijkt dat het inderdaad aannemelijk is dat het wild zwijn de Peelregio heeft gekoloniseerd vanuit het Meinweggebied. Hugh Jansman: “Maar in andere delen van Limburg ziet het plaatje er anders uit. De zwijnen in de Kop van Limburg zijn bijvoorbeeld sterk verwant aan exemplaren uit het Duitse achterland ten oosten van Nijmegen en lijken door hun grote genetische diversiteit afkomstig te zijn uit verschillende Duitse bronpopulaties. De zwijnen in Zuid-Limburg vormen vermoedelijk min of meer één populatie met hun soortgenoten net over de grens in Belgisch Limburg en de Voerstreek. En die zijn gezamenlijk afkomstig uit de Eiffel en de Ardennen. Ze komen dus van verschillende kanten ons land binnen.”
In de Maasduinen en de zuidelijke Roerstreek bleken de aanwezige zwijnen genetisch sterk af te wijken van alle andere populaties. Kennelijk zijn die niet op natuurlijke wijze daar terecht gekomen. De meest waarschijnlijke verklaring is dat enkele dieren door mensen zijn geïntroduceerd (ontsnapt uit gevangenschap of bewust losgelaten) en dat ze zich vervolgens hebben uitgebreid.
Bron: Alterra Wageningen UR
Foto: Hugh Jansman, Alterra Wageningen UR