De zuurbes lost een complex probleem op
Bericht uitgegeven op [publicatiedatum]
De bessen van de zuurbes worden regelmatig door de berberisboorvlieg gebruikt om een eitje in te leggen. De larve die uit het eitje komt eet het zaadje in de bes op en als er een tweede zaadje is, ook dat zaadje. Onderzoekers ontdekten dat de plant vaak een aangeboord zaadje afstoot als er een tweede zaadje in de bes zit. Dit doet hij echter niet als er maar één zaadje in de bes zit. Slim van de plant?
De zuurbes (Berberis vulgaris) staat regelmatig voor een vraag van leven of dood. De bessen van deze struik worden in het voorjaar vaak aangevallen door vrouwtjes van de berberisboorvlieg (Rhagoletis meigenii). De vlieg prikt haar legboor door de wand van een bes en vervolgens door de wand van een zaad en laat daarin een eitje achter. De larve die zich uit het eitje ontwikkelt vreet het zaad op en, indien aanwezig, meestal ook het tweede zaad in de bes.
Maar de plant is niet weerloos overgeleverd aan de vlieg. Onderzoekers in Leipzig ontdekten dat de plant in staat is een zaad met een eitje te aborteren. Het zaad verschrompelt en sterft, maar ook het eitje gaat daarbij dood. Dat lijkt een strijd met twee verliezers, maar toch is dat meestal niet het geval. De zuurbes stoot het aangeboorde zaad namelijk vooral af (met een kans van 75%) als er nog een tweede zaad in de bes zit. Dat tweede zaad word zodoende gered van predatie door de vliegenlarve. De zuurbes wint. Zit er echter maar één zaad in de bes, dan is de kans dat een zaad wordt afgestoten na een vliegenaanval slechts 5%. Blijkbaar gokt de plant in dat geval dat het eitje niet levensvatbaar is en het zaad alsnog overleeft. Meestal wint de boorvlieg, maar soms de zuurbes.
Een slimme strategie van de zuurbes. Hoe de plant weet of er een of twee zaden in een bes zitten is niet bekend, maar de onderzoekers uit Leipzig reppen al voorzichtig over intelligente planten. Daar zal waarschijnlijk niet iedereen in mee gaan.
Tekst: Leo Soldaat, CBS
Foto: Jan van der Straaten, Saxifraga