Casarca’s in Nederland: verwilderd of van ver?

Bericht uitgegeven door Sovon Vogelonderzoek Nederland [land] op [publicatiedatum]

Het zijn er ieder jaar meer: casarca’s die op het Eemmeer verschijnen om er in de zomermaanden te ruien. In 2012 werden er bijna 800 geteld. Vogelaars speculeren al jaren over de herkomst van de groep casarca’s, die tot nu toe een mysterie is. Met behulp van zenders hoopt de recent opgerichte Werkgroep Casarca Nederland te achterhalen waar de casarca’s vandaan komen. Is het een verwilderde populatie van gekweekte vogels of komen ze uit een verre broedpopulatie?

Vanaf de jaren '90 strijken er in de zomer steeds meer casarca’s neer in het Eemmeer nabij Blaricum. De oranjegekleurde, eendachtige vogels komen er om te ruien. Tijdens de rui verliezen ze tijdelijk hun vliegvermogen. In juni tot en met augustus verblijven ze in het gebied de Natte Hond in het Eemmeer, een veilige en voedselrijke plek. De eerste vogels arriveren er jaarlijks rond half juni, waarna de aantallen gestaag oplopen tot eind juli, om vervolgens weer af te nemen in augustus. Op 10 juli 2012 werd een recordaantal van 773 vogels geteld, terwijl dat er in 2011 nog ruim 600 waren. In de nazomer duiken er tientallen vogels op in het Lauwersmeer en de Vreugderijkerwaard bij Zwolle. Mogelijk betreft dit een deel van de casarca’s van het Eemmeer.

Verwilderd
Door de toenemende aantallen dringt de vraag zich steeds meer op. Waar komen deze casarca’s vandaan? De casarca broedt slechts mondjesmaat in Nederland. In 2011 werden er 11 broedparen geteld, waarbij het  waarschijnlijk gaat om vogels die van tamme origine zijn. Vanwege het uiterlijk is de soort gewild bij houders van waterwild. Niet broedende, verwilderde casarca’s worden het hele jaar door waargenomen, maar hun aantallen kunnen de piek in de zomermaanden op het Eemmeer niet verklaren. Ook herkomst vanuit verwilderde populaties elders uit West-Europa ligt niet voor de hand. In het Rijngebied in Duitsland broeden ongeveer honderd paartjes, waarvan de meeste vogels in juli nog in de omgeving aanwezig zijn. Ook de Zwitserse broedvogels blijven in de ruitijd in het land. Kortom, de in Nederland ruiende casarca’s komen van elders.

Van ver?
Wilde casarca’s broeden langs brakke en zoete meren in centraal Azië. Westelijk komen ze voor tot in Bulgarije en de Oekraïne, oostelijk tot in Mongolië. Casarca’s zijn sterke vliegers, die zich over grote afstanden kunnen verplaatsen. Dat blijkt wel uit een Poolse waarneming in 1978 van een casarca die in 1973 was geringd in Kirgizië. Van eenden en ganzen is bekend dat ze soms grote afstanden vliegen naar schaarse, veilige plaatsen om te ruien. Om erachter te komen of de Nederlandse casarca’s daadwerkelijk uit de oostelijke broedgebieden komen, is recent de Werkgroep Casarca Nederland opgestart. Deze werkgroep bestaat uit ervaren watervogelonderzoekers die op vrijwillige basis een zenderonderzoek starten. Ze worden daarin ondersteund door verschillende onderzoeksinstanties. Met behulp van GPS-loggers en gecodeerde halsbanden willen ze de casarca’s gaan volgen. Mocht blijken dat de casarca’s daadwerkelijk van ver komen, dan is niet alleen een raadsel opgelost, maar betekent dat ook dat Nederland in de zomer een groep kwetsbare vogels herbergt. De casarca staat op de Europese Rode lijst als ‘vulnerable’.

Wie dit spannende onderzoek wil steunen, kan een vrije donatie doen via de website zenders-voor-de-casarcas.

Tekst: Albert de Jong, Sovon vogelonderzoek Nederland
Foto: Fred Hustings