Oplossingen mogelijk tegen diersterfte in straatkolken

Bericht uitgegeven door Stichting RAVON op [publicatiedatum]

Onderzoek op 36 locaties in Nederland toont aan dat substantiële aantallen amfibieën en ook zoogdieren opgesloten raken in straatkolken van de riolering. Stichting RAVON en Stichting RIONED hebben enkele oplossingen ontwikkeld en aan praktijktesten onderworpen.

Straatkolken zijn essentieel voor de afvoer van regenwater, maar blijken in sommige gevallen voor padden, kikkers en salamanders onbedoeld als val te fungeren. In Nederland komen jaarlijks tenminste zo’n half miljoen volwassen amfibieën en kleine zoogdieren en een veelvoud daarvan aan jonge amfibieën in straatkolken terecht. In bijna alle gevallen leidt dat tot sterfte van de dieren.

Dat blijkt uit het onderzoek in 2012 van Stichting RAVON (Reptielen Amfibieën Vissen Onderzoek Nederland) en Stichting RIONED, de landelijke koepelorganisatie voor stedelijk waterbeheer en riolering in Nederland, waarin overheden, bedrijven en onderwijsinstellingen participeren. Hiervoor hebben RAVON-vrijwilligers samen met gemeentelijke rioleringsbeheerders op systematische wijze het probleem op 36 locaties, verspreid over Nederland, geïnventariseerd. De onderzoekslocaties waren verdeeld over grote steden, middelgrote en kleinere plaatsen.

De amfibieën komen vooral terecht in straatkolken aan de rand van de bebouwde kom of in de omgeving van stadswateren (waar ze zich voortplanten) en parken en tuinen (waar ze tijdens hun landfase verblijven). Tijdens de trek tussen deze plaatsen volgen ze vaak trottoirbanden. Het onderzoek maakt ook duidelijk dat het probleem optreedt van het vroege voorjaar tot in de herfst.

Twee typen oplossingen zijn in het onderzoek ontwikkeld en in proefopstelling of in het veld getest: preventieve maatregelen en uitklimvoorzieningen. Preventief kan in sommige gevallen een kolk verwijderd worden, kunnen trottoirbanden verlegd of verlaagd worden, of kan door het tijdelijk plaatsen van afsluitroosters insluiting van dieren worden voorkomen. Door het plaatsen van ruwe strips of matten van kunststof of metaal vanaf de bodem tot aan de opening van de kolk kunnen amfibieën zelf weer uit een straatkolk klimmen. Een aantal oplossingen blijkt in de eerste praktijktests dieren goed te beschermen of de gelegenheid te geven te ontsnappen. Deze modellen zullen op basis van de opgedane ervaringen verder ontwikkeld worden. Randvoorwaarden daarbij zijn de onbelemmerde werking en het beheer van de riolering, zodat een goede afvoer bij (hevige) regenval gewaarborgd blijft.

Het verslag, dat naast de onderzoeksresultaten een aantal oplossingsrichtingen en een stappenplan voor gemeenten of andere waterbeheerders bevat, is in te zien en te downloaden op de website van RAVON. Op deze site is ook het onderzoeksverslag beschikbaar van de proefopstelling met levende dieren.

Ook in de toekomst zullen RAVON en haar vrijwilligers, die veelal goed op de hoogte zijn van de verblijfplaatsen en trekroutes van amfibieën, met de gemeenten werken aan passende oplossingen voor geconstateerde probleemlocaties. Stichting RIONED zal de rioleringssector informeren over en ondersteunen bij dit probleem en de oplossingsmogelijkheden.

Tekst: Annemarie van Diepenbeek, RAVON en Eric Oosterom, RIONED
Foto’s: RAVON