De najaarstrek van amfibieën in volle gang

Bericht uitgegeven door Stichting RAVON [land] op [publicatiedatum]

Najaarstrek is een bekende term binnen de vogelwereld, maar ook bij de amfibieën is het een algemeen, doch veelal onopgemerkt verschijnsel. Momenteel zijn de amfibieën zich aan het opmaken voor de winterrust en trekken ze van hun zomerhabitats naar hun overwinteringverblijven.

Aan het einde van de zomer beginnen de meeste amfibieën zich gereed te maken voor de winter. Opgevet trekken ze van hun zomerhabitats naar hun overwinteringsverblijven. Deze trek is wat minder massaal als de bekende voorjaarstrek. De najaarstrek van amfibieën wordt vaak over het hoofd wordt gezien omdat het veel meer gespreid in de tijd plaats vindt. In het vroege voorjaar, als soorten als gewone pad en bruine kikker uit hun winterrustplaats komen zoeken ze eerst een voortplantingswater op waar deze soorten samen komen in grote groepen om eieren af te zetten. Deze trek vindt geconcentreerd plaats als de weersomstandigheden gunstig zijn (tijdens regen met een temperatuur boven 7ºC). Indien er een barrière is zoals een verkeersweg kunnen er veel verkeersslachtoffers vallen wat makkelijk wordt waargenomen.

Na de voortplanting gaan amfibieën naar hun zomerleefgebied. Op de groene kikkers na zijn de meeste amfibiesoorten echte landdieren die overdag verscholen zitten en ’s nachts actief zijn. Op het land leven de amfibieën verspreid door een gebied heen. Als de najaarstrek plaatsvindt heeft dit dus een minder massaal karakter omdat de avondtemperaturen hoog zijn en het ’s nacht vochtig is van de dauw of regen. Amfibieën moeten vorstvrij op een droge plek de winterperiode doorkomen. Een enkele soort of individu (onder andere bruine kikker en meerkikker) kiest ervoor in de modder onder water te overwinteren.

Bij de najaarstrek doet ook de nieuwe generatie mee. De kleintjes zijn nu ook op zoek naar een geschikte overwinteringlocatie en kruipen nu overal rond. Dit zorgt ervoor dat de amfibieën nieuwe leefgebieden kunnen vinden, een verschijnsel dat dispersie heet. Het typische is dat je in deze tijd de normaliter zo aan watergebonden groene kikkers ook midden in het bos kunt tegenkomen, ver van hun voortplantingslocatie vandaan.

De najaarstrek wordt ook waargenomen in het straatkolkenproject dat RAVON dit jaar uitvoert. Vrijwilligers hebben dit voorjaar en vroege zomer op 36 locaties driemaal gecheckt hoeveel amfibieën er in straatkolken terecht zijn gekomen. De resultaten van dat onderzoek worden in oktober aanstaande bekend gemaakt. Duidelijk is al wel dat niet alleen in het voorjaar, maar ook tijdens de zomer en in de herfst veel dieren in de kolken vallen.

Tekst: Edo Goverse en Annemarie van Diepenbeek, RAVON
Foto’s: Annemarie van Diepenbeek