Herstel stuifzand Strabrechtse Heide start met nulmeting

Bericht uitgegeven door Stichting Bargerveen [land] op [publicatiedatum]

Op de Strabrechtse Heide woedde twee jaar geleden een flinke brand. Hierbij gingen tientallen hectares heide en bos in vlammen op. Geluk bij dit ongeluk is dat Staatsbosbeheer in het terrein nu relatief eenvoudig stuifzand kan herstellen. Om de toekomstige effecten van de herstelmaatregelen op planten en dieren te kunnen bepalen, wordt nu alvast een ‘nulmeting’ uitgevoerd.

Wat leveren beheermaatregelen in natuurgebieden op? En kunnen maatregelen ook efficiënter worden uitgevoerd? Het uitvoeren van een goede ‘nulmeting’ is een belangrijke eerste stap om deze vragen te kunnen beantwoorden. In deze nulmeting wordt, voorafgaand aan het uitvoeren van maatregelen, vastgelegd hoe het met de vegetatie en fauna is gesteld. Door dit zowel te doen op plekken waar maatregelen worden genomen, als op plekken die met rust gelaten worden, kan de effectiviteit van de maatregelen in de komende jaren worden bepaald. Bijzondere diersoorten die nu al op de Strabrechtse Heide voorkomen zijn onder andere Blauwvleugelsprinkhaan en Boszandloopkever.

Stuifzand
Het oppervlak aan open stuifzand in Nederland is de afgelopen decennia sterk afgenomen. Indien er geen maatregelen worden genomen, is dit unieke landschap binnen dertig jaar geheel uit Nederland verdwenen, samen met de bijzondere planten- en diersoorten die hier voorkomen. Om zandverstuivingen te herstellen, moet vaak veel vegetatie en organische bodem worden verwijderd. Pas dan komt het lichtgele verstuifbare zand weer tevoorschijn. Door de brand is op de Strabrechtse Heide echter al veel biomassa verdwenen. Voor het herstel van het stuifzand hoeft maar een dunne bodemlaag te worden afgegraven, wat het herstel een stuk makkelijker maakt.

Variatie
Op de Strabrechtse Heide is altijd een stuk open stuifzand behouden gebleven. Tussen het verbrande deel en dit oorspronkelijke stuifzand liggen nog enkele vegetaties die rijk zijn aan bijzondere korstmossen. Daarnaast zijn in het verbrande deel lokaal inmiddels heidevegetaties aan het herstellen. Staatsbosbeheer heeft er dan ook voor gekozen om niet het gehele terrein tot stuifzand af te graven, maar alleen op strategische plekken te werken. Volledig verbrande of verruigde zuidhellingen worden ‘schoongemaakt’, terwijl de heide- en korstmosbegroeiingen worden gespaard. Ook de koppen van de aanwezige duintjes blijven begroeid. Bij het kaal maken van duintoppen bestaat namelijk de kans dat het zand verwaait en de duinen afvlakken. Door de herstelmaatregelen te faseren, ontstaat er een zeer gevarieerd stuifzandlandschap dat veel kansen biedt voor planten en dieren.

Monitoring
De ideeën voor dit gefaseerde stuifzandherstel zijn deels gebaseerd op een onderzoek (rapport 144)  in het programma Ontwikkeling en Beheer van Natuurkwaliteit (O+BN) van het Ministerie van EL&I. Hiervan zijn de resultaten vertaald naar de praktijk in de brochure ‘Advies voor herstel en beheer van stuifzanden’. Onderzoekers van Stichting Bargerveen zijn nu op de Strabrechtse Heide begonnen met de nulmeting en het vaststellen van een protocol waarmee de komende jaren de ontwikkelingen van vegetatie en fauna worden vastgesteld. Wordt vervolgd!

Tekst: Marijn Nijssen, Stichting Bargerveen
Foto’s: Marijn Nijssen en Remco Versluijs, Stichting Bargerveen