Bladkleur voor natuurbeheer

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender [land] op [publicatiedatum]

Bladkleur is vooral een thema van de herfst. Mensen gaan naar buiten om te genieten van de mooie herfstkleuren. Ook in andere seizoenen heeft bladkleur echter een functie. Onlangs verscheen er een wetenschappelijk artikel van Margaret J. Grose in Biological Conservation waarin wordt gepleit voor het gebruik van vegetatie- en bladkleur in natuurbeheer. Kleur is een belangrijke eigenschap waarmee gebieden zich van elkaar onderscheiden, en mensen blijken gehecht te zijn aan de blad- en vegetatiekleur van hun woonomgeving. Bovendien kan kleurverandering een verandering in het ecosysteem aangeven: bijvoorbeeld als gevolg van het binnendringen van invasieve soorten.

Het is herfst. De bladeren van veel bomen zijn nu verkleurd en sommige bomen zijn al helemaal kaal. Bladkleur is één van de dingen in de natuur die ieder seizoen weer anders is. Frisgroen kenmerkt het voorjaar, diepgroen de zomer; en rood, geel en bruin kleuren het najaar. De kleur van de vegetatie zegt echter nog meer over een gebied.

Kleur en landschap
Vegetatie- en bladkleur zijn belangrijke eigenschappen waarmee gebieden zich van elkaar onderscheiden. De kleuren van de meest algemene plantensoorten in een gebied zeggen iets over de plek, het landschap en de geografische regio. In droge gebieden is het groen bijvoorbeeld vaak een beetje dof, in nattere gebieden over het algemeen wat frisser.

Kleur en mensen
Uit onderzoek is gebleken dat veel mensen gehecht zijn aan de oorspronkelijke kleur van de vegetatie in het gebied waar ze wonen. Dit blijkt uit onderstaand voorbeeld waarin ‘lokaal’ groen wordt vervangen door ‘niet-lokaal’ groen. In de negentiende eeuw werd struikhei (Calluna vulgaris) geïntroduceerd in Nieuw-Zeeland. Nu is struikhei één van de meeste invasieve planten daar. De Nieuw-Zeelanders willen deze plant zo snel mogelijk kwijt. De meesten echter niet vanwege de ecologische impact van de plant op hun ecosysteem, maar vooral omdat hij de kleur van hun landschap verandert.

Kleur en wetenschap
Bladeren zoals we die nu kennen ontstonden ongeveer 420 miljoen jaar geleden. Het is waarschijnlijk dat hun kleur, evenals andere eigenschappen als vorm en dikte, zich in de loop der tijd hebben geëvolueerd. Verschillen in bladstructuur tussen verschillende soorten en locaties zijn onder andere ontstaan als gevolg van verschillen in klimaat en lichtintensiteit op verschillende plekken. Wellicht hangen tinten groen ook af van lokale omstandigheden. Wetenschappers vinden het echter lastig om met kleur om te gaan omdat het veranderlijk en moeilijk meetbaar is. Bijna niemand verstaat hetzelfde onder bijvoorbeeld diepgroen, dof geelgroen of lichtgroen.

Kleur voor natuurbeheer
Kleur speelt nauwelijks een rol in natuurbeheer. Kleur kan echter een belangrijke rol spelen in het behouden van het karakter van een bepaalde plek doordat de specifieke kleur van de vegetatie erg tussen locaties kan verschillen. Daarnaast kan kleurverandering ook een verandering in een systeem aangeven. Bijvoorbeeld wanneer een invasieve soort (met een onbekende kleur) een ecosysteem binnenkomt en inheemse soorten verdringt.

Tekst: Sara Mulder, De Natuurkalender
Foto: Hans Bernhard, GNU-licentie voor vrije documentatie