Vlinders en libellen vliegen steeds eerder

Bericht uitgegeven door De Vlinderstichting [land] op [publicatiedatum]

De vliegtijd van libellen en vlinders is de afgelopen jaren met meer dan een week vervroegd. Het eerder verschijnen heeft te maken met hogere temperaturen door de verandering van het klimaat. De gegevens zijn verzameld door vrijwilligers van De Vlinderstichting.

In het Compendium voor de leefomgeving verschenen interessante uitkomsten van de meetnetten voor libellen en vlinders die door De Vlinderstichting worden gecoördineerd. In dat meetnet gaan meer dan 400 vrijwilligers gedurende het voorjaar en de zomer regelmatig op pad om vaste routes op een gestandaardiseerde manier te tellen. Dat gebeurt al vanaf 1992 bij de vlinders en sinds 1998 bij de libellen. Doordat ieder jaar op dezelfde manier dezelfde routes zijn geteld kun je nu conclusies trekken over de verschillen die van jaar tot jaar optreden. De conclusie is duidelijk: in 19 jaar tijd is de vliegperiode van de vroege dagvlinders met circa acht dagen vervroegd. Vroege dagvlinders zijn vroeg in het jaar vliegende vlinders zoals oranjetipje, boomblauwtje en groentje. Het begin van de vliegperiode wordt bij dagvlinders in sterke mate door de temperatuur bepaald. Dat de vroege soorten eerder in het jaar verschijnen, is waarschijnlijk het gevolg van het warmer worden van het voorjaar.

Hetzelfde geldt voor de libellen. Hier is een wat minder lange periode bekeken omdat het meetnet later van start ging, maar ook hier is al een duidelijke vervroeging van de vliegtijd geconstateerd. In elf jaar tijd is de vliegperiode van de libellen met circa zeven dagen vervroegd. Ook bij libellen speelt de temperatuur in het voorjaar een belangrijke rol bij het verschijnen van de dieren. De temperatuur en de zoninstraling bepalen de watertemperatuur en die heeft grote invloed op de ontwikkelsnelheid van de larven van de libellen. De vervroeging speelde bij de meeste soorten, maar was heel duidelijk bij de vuurjuffer, de steenrode heidelibel en de bruine glazenmaker. Ook uit andere studies, die niet keken naar meetnetgegevens maar naar de overige waarnemingen, blijkt een vervroeging. Net als bij de vlinders is de vervroeging ook bij de libellen het sterkst bij voorjaarssoorten. Zo vliegt de vuurjuffer gemiddeld bijna een dag per jaar eerder en ook de azuurwaterjuffer en de weidebeekjuffer laten grote verschuivingen zien. Beide soorten zijn zo’n twee weken eerder gaan vliegen.

Het Landelijk Meetnet Vlinders is een samenwerkingsproject van De Vlinderstichting en het CBS, in het kader van het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM), in opdracht van het Ministerie van EL&I.

Tekst en foto's: Kars Veling, De Vlinderstichting
Grafieken Vlinders en Libellen: Compendium voor de leefomgeving