Rupsen beïnvloeden tijdstip bladverkleuring

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender [land] op [publicatiedatum]

Naast weersomstandigheden zijn er nieuwe aanwijzingen dat veel rupsenvraat het moment waarop bladeren verkleuren kan vertragen.

Het moment van bladverkleuring en bladval is moeilijk te voorspellen. Wetenschappers die zich bezig houden met de bestudering van jaarlijks terugkerende verschijnselen in de natuur (fenologie) zijn er nog niet achter welke factoren in welke mate een rol spelen. Het is een complex samenspel van weersomstandigheden in de voorgaande maanden, bodemgesteldheid, vochtbeschikbaarheid, en lichtintensiteit.

Begin jaren vijftig van de vorige eeuw bepaalde de Duitse fenoloog Schnelle dat als de gemiddelde dagtemperatuur in het najaar onder de tien tot elf graden kwam het proces van bladverkleuring op gang kwam. Het proces wordt volgens hem ook gestart als de minimumtemperatuur onder de zes tot zeven graden komt. Er zijn daarnaast echter studies die concluderen dat hoge herfsttemperaturen de bladverkleuring versnellen en andere studies die tot compleet de tegenovergestelde conclusies komen. Weer andere studies zeggen dat veel straling in de herfst resulteert in vroege bladverkleuring, net als een warme juni.

Tijdens de internationale fenologieconferentie begin september in Milwaukee werd een interessant onderzoek naar de invloed van rupsenvraat op bladverkleuring gepresenteerd door Rebecca Forkner van de George Mason Universiteit in de VS. Veel vraat aan de rode esdoorn in het voorjaar door de rupsen van de plakker (een nachtvlinder) blijkt het tijdstip van bladverkleuring duidelijk te vertragen. Sterk aangevreten bladeren vallen echter niet eerder of later van de boom. Dit betekent dat de bladeren groener van de boom vallen dan in een normaal jaar. In een jaar met normale vraat was de bladverkleuring intenser en vielen bladeren eerder van de bodem waardoor de periode met verkleurde bladeren verkort werd. Als de invloed van insectenvraat op grote schaal een rol speelt, ook in ons land, dan wordt het voorspellen van bladverkleuring en bladval er niet eenvoudiger op.

Volgende week komen we vanuit De Natuurkalender met een eigen voorspelling van de start van bladverkleuring en van de bladval van een aantal boomsoorten in Nederland dit jaar. Momenteel leggen we de laatste hand aan nieuwe analyse van waarnemingen van bladverkleuring en bladval uit de periode 1894 tot en met 2011.

Tekst en foto: Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University