Poelen voor amfibieën en libellen

Bericht uitgegeven door De Vlinderstichting [land] op [publicatiedatum]

De afgelopen twintig jaar zijn op veel plaatsen poelen aangelegd. Deze blijken veel gebruikt te worden door amfibieën en libellen, maar om geschikt te blijven is wel regelmatig beheer nodig.

Poelen zijn voor kikkers, padden en salamanders van levensbelang. Op een groot aantal plaatsen in Nederland is voldoende geschikt landhabitat voor amfibieën aanwezig, maar geschikte voortplantingswateren ontbreken vaak. Poelen vormen ook voor libellen goed leefgebied. Ze kunnen zich er voortplanten en in de omgeving hun voedsel vinden. Poelen brengen variatie in een terrein en meer variatie betekent altijd meer planten- en diersoorten.

Er zijn gelukkig de afgelopen twintig jaar veel poelen aangelegd en veel daarvan worden nu bevolkt door amfibieën en libellen. Tijdens een tweetal excursies afgelopen zaterdag is een tiental poelen in de provincie Utrecht bezocht. Er werd gekeken naar de dieren die erin te vinden zijn, maar ook naar aanleg en beheer. Een goede poel bestaat niet alleen uit een watertje, maar heeft ook goed landbiotoop in de directe omgeving. Een stukje ruigte, een bosrandje en struiken worden gebruikt om in weg te kruipen, maar ook om voedsel te zoeken. Libellen kun je in dat soort ruigere delen zien jagen, op zoek naar insecten. Kikkers en padden jagen er ook en kruipen er weg om er de winter door te brengen.

Goede poelen zijn niet te klein, hebben delen met verschillende diepte en het liefst geleidelijk verlopende oevers. Helder water is van belang en ook moeten er flinke water- en oeverplanten in groeien. Daartussen kunnen de larven van libellen en amfibieën wegkruipen en worden ze minder snel opgegeten. De meeste libellen en amfibieën vind je in poelen die geen grote vissen hebben. Een poel aanleggen is één, het onderhouden ervan is ook noodzakelijk. Poelen groeien in de loop van de tijd dicht en zeker kleinere poelen moeten eens in de vier tot zes jaar worden geschoond. Het is erg belangrijk dat er open water blijft, maar het in één keer helemaal schonen is weer niet goed. Dan raak je erg veel van de dieren die in de poel leven kwijt. Gefaseerd werken is de oplossing. Wel regelmatig plantengroei, bladeren en eventueel bagger verwijderen, maar nooit alles ineens. Datzelfde geldt voor bomen en struiken langs de oever. Regelmatig verwijderen is van belang om te zorgen dat er licht en warmte in de poel kan komen, maar het is niet nodig om alle bomen en struiken in één keer te kappen.

Vrijwilligers spelen bij aanleg en onderhoud van poelen een belangrijke rol. Daarom hebben Landschap Erfgoed Utrecht, RAVON en De Vlinderstichting, in het kader van Groen en Doen, van het ministerie van Economische Zaken, een scholingsavond en excursies voor vrijwilligers in de provincie Utrecht georganiseerd. Er bleek erg veel belangstelling te bestaan en hopelijk zullen de mooie poelen in deze provincie op de juiste manier worden beheerd, zodat ze nog geschikter worden voor amfibieën, libellen en andere planten en dieren.

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting