Waterrietzanger: voormalige broedvogel overwintert in Afrika

Bericht uitgegeven door Sovon Vogelonderzoek Nederland [land] op [publicatiedatum]

Ze broeden in niets anders dan kniediep, vochtig zeggemoeras: waterrietzangers. Deze zwaar bedreigde soort overwintert op dit moment in het westen van Afrika. In de nazomer vertrekken waterrietzangers vanuit de broedgebieden in Wit-Rusland, Polen en de Oekraïne naar de warme streken van Senegal en Mali. Met behulp van ‘geolocators’, kleine chips op de rug van enkele vogels, ontrafelen onderzoekers deze lange reis stukje bij beetje.

In 2010 werden dertig waterrietzangers in de Oekraïne uitgerust met een geolocator. Dit apparaatje weegt nog geen gram en wordt tegenwoordig steeds vaker ingezet om onderzoek te doen naar trekbewegingen van vogels. Het registreert de zonuren op een dag en geeft zo een globale indruk van de plaats waar de vogel zich bevindt. In 2011 vingen onderzoekers zes van de dertig ‘geloggerde’ vogels terug en lukte het om de gegevens van drie van de geolocators te analyseren. Dit leverde nieuwe inzichten op: de Oekraïense waterrietzangers bleken via de Balkan en Italië naar Afrika te trekken. Tot op heden was alleen de route via het noordwesten van Europa bekend. Ook bleek één van de vogels een stuk zuidelijker in Afrika te overwinteren dan tot op heden bekend was.

Trekroute via Nederland
Een eeuw geleden was de waterrietzanger nog een broedvogel op de Nederlandse bodem. Tegenwoordig wordt de soort alleen nog als trekvogel in ons land waargenomen. De doortrekpiek is vroeg, namelijk begin augustus. In de maanden augustus en september is het mogelijk om een exemplaar in een moerasgebied in ons land tegen te komen. De kenmerkende streep over de kruin en de lichte banen op de rug maken het tot een opvallende vogel, die zich echter lastig laat zien. Gemiddeld worden er hooguit enkele tientallen per najaar waargenomen. Ze vliegen via België, Frankrijk en Spanje naar het zuiden.

Specialist
De waterrietzanger is de meest bedreigde zangvogel van Europa. De wereldpopulatie wordt geschat aan de hand van zingende mannetjes en dat zijn er nog geen 14.000. Het is een echte habitatspecialist, waarvan de sterke teruggang samenhangt met de afname van geschikte moerasgebieden. Waterrietzangers hebben een voorkeur voor extensief beheerde, natte zegge- en grasvegetatie. Dat soort landschap is in het oosten van Europa en westen van Rusland nog wel te vinden, hoewel het onder hevige druk staat. Onderzoekers houden de ontwikkelingen van deze soort daarom nauwlettend in de gaten. Door daarbij geolocators te gebruiken, komen nu zelfs nieuwe trekroutes en overwinteringsplekken aan het licht.

Tekst: Albert de Jong, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto: René van Rossum