Hoe zeldzaam is de waterrietzanger?

Bericht uitgegeven door SOVON Vogelonderzoek Nederland op dinsdag 16 augustus 2011

De eerste weken van augustus is het weer spannend. Het is niet de vraag of ze zullen komen, maar hoeveel het er zijn en waar ze opduiken. Waterrietzangers. Wereldwijd ernstig bedreigd, maar ieder jaar wel ergens in ons land te zien (met veel geluk!). Meestal langs de kust, maar soms ook in het binnenland. Hoeveel komen er wereldwijd (nog) voor en hoeveel worden er in Nederland gezien?

Wereldwijd behoorlijk zeldzaam
De waterrietzanger lijkt heel erg op de in ons land veel algemenere rietzanger, maar heeft een heel duidelijke lichte kruinstreep en een duidelijke streping op de rug. Daarnaast zijn ze vele malen zeldzamer dan de rietzanger. De waterrietzanger heeft een voorkeur voor natte zeggemoerassen zoals die nog voorkomen in Wit-Rusland, Oost-Polen en Oekraïne. De Europese populatie wordt thans geschat op 10.500 tot 14.000 zingende mannetjes. Dit zijn er duidelijk minder dan schattingen van een paar jaar geleden. Het grootste deel van de populatie komt voor in bovenstaande landen. Kleinere populaties (tot enkele honderden zingende mannetjes) komen voor in Rusland, Lithouwen en Hongarije. Het verdwijnen van grote zeggenvegetaties, traditionele landbouwmethoden, en veranderingen in de waterhuishouding hebben de afgelopen tientallen jaren tot een fikse afname geleid. In de belangrijkste broedgebieden van de waterrietzanger nam het oppervlak geschikt moeras in de periode 1970 tot 2000 af met maar liefst tachtig tot negentig procent. Dit heeft dramatische gevolgen gehad voor de waterrietzanger die zelfs tot 1941 nog in ons land broedde.

Toch in Nederland
Hoewel de waterrietzanger dus wereldwijd ernstig bedreigd wordt en hij in dieprood op de internationale Rode Lijst staat, lukt het echte geluksvogels in ons land elk jaar weer om er eentje (of meer) in ons land te ontdekken in deze paar weken van het jaar. Op waarneming.nl is goed te zien waar ze momenteel worden waargenomen. Ook op verschillende vangplekken langs de kust zijn inmiddels waterrietzangers gevangen: op de vinkenbaan op Vlieland op een dag zelfs twee en op de vangplek in Castricum dit jaar al weer drie.

Zelf ontdekken?
Het ontdekken van een waterrietzanger is erg lastig en het vergt veel geduld. Waterrietzangers zitten meestal diep verscholen in het moeras en laten zich zelden langdurig bekijken. Meestal duiken ze meteen weer weg in de vegetatie en blijft het bij een glimp. Sommige vogelaars zijn in staat om op basis van het geluid (een smakkend tsjak) deze zeldzaamheid te ontdekken. 

Op de SOVON-site is in kaart gebracht waar de waterrietzangers in ons land allemaal gezien zijn. In de publicatie 'Aquatic Warbler Flyway, Newsletter, Issue 2, may 2010' is meer te lezen over de Europese populatie waterrietzangers.

Tekst: Harvey van Diek, SOVON Vogelonderzoek Nederland
Foto: S. Seyfert, GNU-licentie voor vrije documentatie