Vlindertrek: 1000 meter hoogte en 50 kilometer per uur

Bericht uitgegeven door De Vlinderstichting [land] op [publicatiedatum]

De distelvlinder is een trekvlinder die in het najaar naar het zuiden vliegt. Nakomelingen van deze trekkers komen in het voorjaar vanuit Afrika onze kant op. Wetenschappers hebben nauwkeurig gekeken naar de distelvlindertrek in 2009, een echt topjaar voor deze soort.

Hoewel de distelvlinder ieder jaar wel in Nederland wordt gezien is het aantal zeer wisselend. Topjaren waarin er vele duizenden worden gemeld wisselen af met jaren dat er slechts honderden worden doorgegeven. Dit jaar (2012) was maar matig: de grote trekvlinder is maar weinig gezien. Heel anders was het in 2009, toen er enorm veel distelvlinders in Nederland en ook de rest van Europa verschenen. Misschien herinnert u zich nog wel de filmbeelden op Youtube waarin 50 of soms wel 500 distelvlinders per minuut langs een bosrandje passeerden. Of misschien weet u nog wel dat u er meer dan tien op de vlinderstruik had zitten tijdens de nationale Tuinvlindertelling van dat jaar. Alleen al in de ongeveer 400 routes, die wekelijks worden geteld in het kader van het Landelijk Meetnet Vlinders werden in 2009 meer dan 25.000 distelvlinders geteld, terwijl dat in andere jaren schommelt tussen 250 en 1500. Kortom: 2009 was een topjaar voor de distelvlinders, en niet alleen in Nederland, maar in heel Europa.

Wetenschappers uit meer dan tien landen hebben gedetailleerd gekeken naar die invasie uit 2009. Ze hebben daarbij gebruik gemaakt van vele duizenden waarnemingen die zijn gedaan door vlinderliefhebbers in al die landen, waaronder Nederland, maar ook van radarbeelden uit Groot-Brittannië, Finland en Mauritanië. Ze hebben boeiende zaken ontdekt en zojuist gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Ecography. In een goed jaar blijken er vele duizenden miljoenen vlinders mee te doen aan die trek, verdeeld over wel zes generaties. Ook wordt duidelijk dat er veel distelvlinders op grote hoogte overtrekken. Zelfs op meer dan 1000 meter hoogte (meer dus dan één kilometer) worden soms nog flinke aantallen waargenomen. Vanuit de radarbeelden werd een berekening gemaakt die uitkwam op bijna vier miljoen vlinders die in twee dagen tijd ( 25 en 29 mei 2009) in een 300 kilometer brede strook over Zuid Engeland zijn gevlogen. Nog meer onvoorstelbare getallen voor zo’n schijnbaar kwetsbare vlinder: de soort legt, in een soort estafette van wel zes generaties, een tocht van maarliefst 15.000 kilometer af. Een distelvlinder kan een snelheid bereiken van wel 50 kilometer per uur! Een samenvatting van het wetenschappelijke Engelstalige artikel is hier te vinden.

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting