Lijsterbessen: oranjerood vogelvoer in de zomer

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender op [publicatiedatum]

Al ongeveer een maand genieten lijsters en andere vogels van de oranje tot vuurrode rijpe lijsterbessen. Dit is normaal voor de laatste tien jaar, maar vroeg vergeleken met vroeger. Toen waren de lijsterbessen meestal pas begin augustus rijp. Lijsterbes bloeide dit jaar heel vroeg. Tijdens het extreem droge en zonnige voorjaar dit jaar bloeide de boom het vroegst van alle jaren waar De Natuurkalender gegevens over heeft.

De laatste jaren zijn de eerste lijsterbessen meestal in de tweede helft van juli rijp (zie onderstaande tabel). Alleen na het extreem zachte en zeer zonnige voorjaar van 2007 waren veel lijsterbessen al begin juli rijp. Vorig jaar lag de mediaan van eerste rijpe lijsterbes waarnemingen pas op 1 augustus, ondanks de warme, zonnige zomer en het zonnige voorjaar. Dit was laat voor deze eeuw, maar nog steeds aan de vroege kant voor de periode 1940 tot 1968. Omdat De Natuurkalender uit deze periode ook veel gegevens bezit, gebruiken we deze periode om vergelijkingen met vroeger te kunnen maken. 

Dit jaar bloeide de lijsterbes heel vroeg: de mediaan kwam uit op 22 april. Dit is het vroegst van alle jaren waar De Natuurkalender gegevens heeft (zie onderstaande tabel). Zelfs in het zachte, zonnige voorjaar van 2007 lag de mediaan een dag later. Vroeger bloeiden lijsterbessen ongeveer half mei, tegenwoordig ligt de mediaan tussen de laatste week van april en de tweede week van mei. Dit is dus maximaal drie weken eerder dan vroeger, terwijl de vruchtrijping tegenwoordig soms wel een maand eerder is dan halverwege de vorige eeuw. Vorig jaar was de bloei van de lijsterbes overigens net als de vruchtrijping vrij laat. Wellicht waren bloei en vruchtrijping dat jaar vertraagd door de koude winter van 2009 op 2010.

Tabel: Eerste bloei en eerste vruchtrijping lijsterbes. Data vertegenwoordigen het gemiddelde van de periode 1940 tot en met 1968 en de medianen van de jaren 2001 tot en met 2011 (bron: De Natuurkalender)

Wilde lijsterbes is een algemene boom in Nederland die vooral groeit op drogere, zure en relatief voedselarme grond in zand, leem en veengebieden. Ook in de rest van Europa is hij op veel plekken te vinden. Het is een van de weinige bomen die zelfs in het hoge noorden van Europa, waaronder de Noordkaap, nog kan groeien. Ook hier maken vogels dankbaar gebruik van de bessen.

Tekst: Sara Mulder, De Natuurkalender
Foto: Paul Busselen, K.U.Leuven Campus Kortrijk
Tabel: De Natuurkalender