Overlastseizoen eikenprocessierups begonnen

Bericht uitgegeven door het Eikenprocessierups Kenniscentrum op [publicatiedatum]

De eikenprocessierupsen hebben vanaf nu al de beruchte brandharen die bij mensen en dieren voor overlast kunnen zorgen. De ontwikkeling van de eikenprocessierups verloopt onder invloed van de huidige optimale omstandigheden bijzonder snel.

De aanhoudende warmte en het voedselaanbod van eiken die in de tweede helft van april al volledig in blad stonden zorgen ervoor dat er geen belemmeringen zijn en de ontwikkeling niet beperkt wordt. Hierdoor zullen niet alle groenbeheerders de bespuitingen ter bestrijding van de eikenprocessierups tijdig kunnen afronden.

Zodra de eikenprocessierupsen uit het ei komen hebben de kleine rupsjes al haren. Dit zijn echter niet de brandharen die gezondheidsklachten kunnen veroorzaken zodra je er mee in contact komt. Die brandharen verschijnen pas nadat de rupsen zich voor de derde keer verveld hebben. Vanaf het vierde larvale stadium heeft elke rups ongeveer 700.000 microscopisch kleine brandharen. Die brandharen komen vrij zodra ze zich bedreigd voelen. Bij elke volgende vervelling vervellen ook de brandharen mee en worden er weer 700.000 nieuwe haren gevormd. De oude haren blijven achter in het nest.

Het moment waarop de brandharen verschijnen is dit jaar bijna drie weken eerder dan vorig jaar maar vergelijkbaar met de ook al zeer warme en vroege voorjaren in 2007 en 2009. Uit de waarnemingen in het recent opgestarte Eikenprocessierups Proefstation blijkt dat niet alle rupsen in hetzelfde larvale stadium zitten. De eerste rupsen bereikten het afgelopen weekend het vierde larvale stadium terwijl er nog rupsen in het derde en sommigen nog in het tweede larvale stadium zitten en dat de periode met overlast langer kan gaan duren. De consequentie is dat de vorming van de karakteristieke nesten ook verspreid plaats zal gaan vinden. Met het verschijnen van het vierde larvale stadium kan het Proefstation niet meer zonder beschermende pakken betreden worden.

Kaalvraat
Momenteel is in eiken ook vraatschade zichtbaar veroorzaakt door wintervlinders, voorjaarsuilen en eikenbladrollers. De vraat van deze rupsen veroorzaakt veelal bruinverkleuring van bladdelen die nog in de boom achterblijven. Op diverse plaatsen vreten deze rupsen de bomen geheel of grotendeels kaal. Kaalvraat door eikenprocessierupsen zal nu nog niet ontstaan en wordt op zijn vroegst binnen twee á drie weken verwacht. Daarnaast zal er weer verwarring ontstaan met de spinselmot. Deze bedekt de bomen en struiken vaak volledig met een wit spinsel maar veroorzaakt geen gezondheidsklachten.

Stop met spuiten
Een van de manieren waarop groenbeheerders de eikenprocessierups bestrijden is spuiten met een bacterie (BT). Gezien de vlotte ontwikkeling van de rupsen is het mogelijk dat nog niet alle spuitwerkzaamheden zijn uitgevoerd. Het advies is om de komende week het spuiten af te ronden en vanaf 13 mei definitief te stoppen. Aan de hand van inspecties kunnen hierna de reactieve bestrijdingen worden uitgevoerd. Hierbij worden rupsen en nesten verwijderd. We raden bestrijdingsdiensten aan om hun medewerkers goed voor te lichten over de gezondheidsrisico’s en de aangetaste bomen te registreren zodat een goed overzicht wordt verkregen van de plaagdruk. Verder raden we het publiek aan om niet zelf te proberen om eikenprocessierupsen te verwijderen maar dit aan professionals over te laten.

Tekst: Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University; Henry Kuppen, Kuppen Boomverzorging BV, Risico & Beheer; Silvia Hellingman
Foto: Silvia Hellingman

Meer informatie:
Dossier Eikenprocessierups

INSECTENexperience

• Donderdag 26 mei: Symposium “Lastige en leuke insecten in het openbaar groen” waar de do’s en don’ts bij het bestrijden van de eikenprocessierups aan bod komen.
• Vrijdag 27 mei: Docententraining waar wordt uitgelegd hoe je in de klas aandacht kunt besteden aan de eikenprocessierups (naast onderwerpen over teken en de ziekte van Lyme, koolwitjes in de klas en het eten van insecten).
• Zaterdag 28 mei: Publieksvoorlichting over de eikenprocessierups tijdens het publieksfestival op de Campus van Wageningen UR. Publiek kan zelf als bestrijder de boom in en de rupsen van dichtbij bekijken in volledige beschermende uitrusting.

Om zeker te zijn van deelname raden we geinteresseerden aan zich tijdig aan te melden.