Eerste eikenprocessierupsen kwamen vroeg uit het ei

Half maart deden we de voorspelling dat rond 5 april de eerste eikenprocessierupsen uit het ei zouden kruipen maar dat het ook wel eind maart kon worden als de maximumtemperaturen rond de 20 graden zouden uitkomen. De eerste melding lijkt nu op 30 maart uit te zijn gekomen en de afgelopen dagen zijn op meerdere plaatsen de eerste jonge eikenprocessierupsjes gezien. Het zijn waarschijnlijk die eipakketjes die vorig jaar als eerste zijn afgezet en die blootgesteld waren aan de zon. De relatief hoge gemiddelde temperatuur in maart van 7,3°C tegen 6.5°C normaal met de recordhoeveelheid zon heeft de ontwikkeling van de rupsen versneld. Inmiddels hebben de eerste eiken ook hun bladeren ontplooid.

Verdere verloop

Hoe het verdere verloop zal zijn is nog even afwachten. De weersomslag naar koud, vochtig weer in de afgelopen dagen heeft de verdere ontwikkeling vertraagd. Nu zijn nog veel eipakketjes gesloten, vorig jaar hadden we een vergelijkbare situatie. Een zeer warm einde van maart waardoor begin april al zo’n 10% van de eipakketjes uitkwam. Vervolgens brak een koude periode aan waardoor de meerderheid van de eitjes pas rond 21 april uit kwam. Toen kwamen de eiken laat en langzaam in blad waardoor de eikenprocessierupsen, en zeker de exemplaren die zeer vroeg uit het ei waren gekomen, relatief lang waren blootgesteld aan allerlei predatoren. De verwachting is nu dat begin volgende week de temperatuur weer flink op gaat lopen waardoor steeds meer eipakketjes uit zullen komen. Op basis van de meerdaagse temperatuurverwachting verwachten we namelijk dat pas in de laatste week van april de helft van de zomereiken zijn begonnen met het ontplooien van hun bladeren.

De koude weersomstandigheden en het voedselgebrek zijn in principe geen probleem voor de uitgekomen eikenprocessierupsen. In het eerste larvestadium zijn ze niet afhankelijk van het jonge blad omdat ze aan de knoppen vreten. Bij ontbreken van het jonge blad blijven ze lang in het eerste larvestadium en zullen alleen vervellen naar het tweede larvestadium als de bladeren zich ontplooien.

Overlastfase

Het gespreid in de tijd uit het ei komen van de eikenprocessierupsen zorgt er wel voor dat rupsen meer gespreid in de overlastfase komen. We verwachten op basis van de huidige weersverwachtingen en de daarmee samenhangende ontwikkelingssnelheid van de rupsen dat de eerste rupsen rond half mei brandharen krijgen. De overlast die mensen kunnen ervaren zal vervolgens enkele weken aanhouden. Als de eipakketjes uitkomen op bomen die pas laat in blad komen kan deze ontwikkeling weer vertraagd worden omdat bij gebrek aan jong mals blad de groei heel traag gaat.

Leidraad

Meer informatie over de ecologie van de eikenprocessierups, de natuurlijke vijanden, de mogelijkheden om de plaagontwikkeling te voorkomen is te vinden in de vernieuwde Leidraad Beheersing Eikenprocessierups die recent is gepubliceerd. Ook op Processierups.nu is heel veel informatie te vinden waaronder meer dan 100 vragen en antwoorden.

Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups: Arnold van Vliet, Wageningen University; Silvia Hellingman, Hellingman Onderzoek en Advies; Henry Kuppen, Terra Nostra; Henk Jans, Jans Consultancy Gezondheid en Milieu; Joop Spijker, Wageningen Environmental Research, Hidde Hofhuis, Stichting voor Duurzame Ontwikkeling
Foto’s: Henry Kuppen en Ad van Bruggen