Help vissen de winter door

Bericht uitgegeven door Stichting RAVON op [publicatiedatum]

Het weer wordt kouder, de dagen korter en de eerste weken met sneeuw en ijs hebben Nederland al weten te bereiken. Wij kruipen wat dichter bij de kachel, maar wat kunnen we doen om de winter iets draaglijker te maken voor de Nederlandse vissen in deze kou?

Begin dit jaar was koud en een waar slagveld voor vissen. Verschillende meldingen van massale vissterfte bereikten RAVON en ook het nieuws. Met een nieuwe winter voor de deur komen dan ook uit het hele land vragen over hoe wintersterfte kan worden voorkomen en visliefhebbers gaan aan de slag met het maken van winterputten of het openhouden van vijvers.

Ondanks de aanpassingen die vissen hebben, treedt er in de winter regelmatig vissterfte op. Vaak gebeurt dit in water dat tot op de bodem bevroren raakt of in ondiep water, waarbij de ijslaag bedekt is met sneeuw. De sneeuw houdt het zonlicht tegen, waardoor algen niet in staat zijn voldoende zuurstof te produceren en er een zuurstofloze situatie kan ontstaan. De aanwezigheid van een dikke sliblaag die zuurstof gebruikt, versnelt het effect. Vissen overleven deze zuurstofloze toestand niet. Een ander winters probleem is dat de kieuwen van vissen bevriezen. Bevriezing van de kieuwen treedt vooral boven water snel op en kan door het optredende gebrek aan zuurstof direct leiden tot vissterfte. Indirecte sterfte kan optreden door ijskristalvorming die het kieuwweefsel beschadigt. Dit zorgt voor een soort brandwond die zorgt voor zuurstofproblemen op een later tijdstip.
Dan is er nog het effect van winterse werkzaamheden. Vissoorten zoals de grote modderkruiper graven zich ’s winters in in een dikke laag modder. Het beroeren van de bodem, bijvoorbeeld tijdens het baggeren of schonen van sloten, is in deze kwetsbare periode dan ook niet verstandig.

Hebben de vissen in uw eigen vijver het moeilijk? U helpt ze met een luchtgat. Bijvoorbeeld door met een piepschuimen drijver een opening in het ijs te behouden of met een pomp het water in beweging te houden. Het plaatsen van holle riet- of plantenstengels in het gat zorgen dat er lucht door het ijs kan komen en het ziet er nog leuk uit ook!
Maak nooit een wak met een hamer. Bij elke hamerslag ontstaat er een drukgolf, die in het afgesloten water nergens heen kan en zo de zwemblaas van de vis beschadigt. Een alternatieve methode om een wak te maken is het gebruik van kokend water, waardoor het ijs plaatselijk smelt.
Tot slot: omdat dieper water minder snel tot op de bodem bevriest, helpt het om viswateren uit te diepen. Doe dit bij voorkeur in het najaar.

Tekst: Karin Didderen, RAVON
Foto's: Arthur de Bruin, RAVON; Jelger Herder, Digital Nature