Het is winter; Wulken planten zich nu voort

Bericht uitgegeven door Stichting ANEMOON op [publicatiedatum]

Een fascinerend biologisch fenomeen is de voortplanting van diverse zeedieren in de winterperiode. Nu de meteorologische winter is begonnen en de temperatuur van het zeewater van de Zeeuwse Delta is gedaald tot onder de 5 graden Celsius zijn de Wulken begonnen met hun jaarlijks seksuele escapes. Het paren is al begonnen en de eerste eikapsels zijn momenteel waarschijnlijk ook al door de Wulken afgezet.

De voorkeur van de Wulk en enkele andere zeedieren om zich te willen voortplanten in het winterse zeewater, in plaats van het opwarmende lentewater, lijkt in eerste instantie niet erg logisch. Toch is nu de Wulk zich momenteel massaal aan het voortplanten onder de golven van de Zeeuwse Delta, Waddenzee en de Noordzee. Daarmee is hij de eerste van een aantal ’s winters seksueel actieve zeedieren. Tijdens de afgelopen maand hebben sportduikers de eerste paringen van vaak twee, maar ook wel tot vijf of meer Wulken in een innige verstrengeling op de zeebodem kunnen waarnemen. Deze weken worden ook de eerste eikapsels op de zeebodem afgezet. Eikapsels zijn kluiten ter grootte van een tennisbal, die bestaan uit kleine blaasjes waarin tientallen Wulkjes zich ontwikkelen. De voortplanting van de Wulk zal nog gedurende de gehele winter doorgaan.

Waarom kiezen deze zeedieren juist voor deze periode om hun nakomelingen in hun zilte wereld aan het water toe te vertrouwen? Daar is een goede reden voor! Door de lage watertemperatuur zijn roofdieren zoals de meeste krabbensoorten en kreeften in de winter uiterst passief. Ze hebben zich tussen oesters, onder stenen of in de bodem verstopt. Ze bewegen nauwelijks, eten zeer weinig en het lijkt er bijna op alsof ze in een soort van winterslaap terecht zijn gekomen. Daarmee vormen deze roofdieren de komende maanden niet veel bedreiging voor de broedsels van de Wulken. 

Er is echter ook een nadeel verbonden aan de voortplanting in het winterse zeewater. De tijd die de embryo’s nodig hebben om te groeien tot een afmeting waarbij ze groot genoeg zijn om zelfstandig op zoek te kunnen gaan naar voedsel is veel langer dan bij dieren die zich in de lente of zomer voortplanten. Hoe lager de watertemperatuur, des te langer de ontwikkeling van de embryo’s zal duren.

De Wulk is een van onze grootste vleesetende weekdieren. Zijn rechtsgewonden huis kan ruim een decimeter hoog en 7 centimeter breed worden. Hij voedt zich onder andere met kleine schelpdieren die hij gravend als een mol in de zeebodem zoekt. Als hij een schelpdier heeft gevonden boort hij met zijn rasptong een gaatje in de schelp van zijn prooi om het vervolgens met een gifstof te doden. Let er maar eens op als u de volgende keer schelpen zoekt op het strand. Regelmatig kunt u in de buurt van de top van lege schelpen een mooi rond klein gaatje aantreffen. De kans is dan groot dat het schelpdiertje ten prooi is gevallen aan een Wulk. Over een tijdje zien we ook de lege eikapsels van Wulken op het strand aanspoelen. Maar dat duurt nog een paar maanden.

Tekst en foto’s: Peter H. van Bragt, Stichting Anemoon