Babyborrel in de Blankaart
Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]
In de hoogste en meest verscholen kruinen van het wilgenbroekbos langs de Blankaartvijver bouwen Blauwe reigers jaarlijks hun nesten. Dit jaar kregen ze er bevallige buren bij: Lepelaars, een nieuwe broedvogel voor het gebied. Storten op de pamperrekening hoeft niet, maar een verderzetting van het gevoerde natuurbeheer wordt wel erg gewaardeerd.
De Blankaart is pas de derde locatie in Vlaanderen waar de Lepelaar broedt. Sinds 2003 is er een kleine kolonie in de Verrebroekse Plassen (Beveren) met maximaal 32 nesten in 2011. Ook in het Zwin werden in het verleden broedende Lepelaars gemeld (het laatste broedgeval dateert er van 2005). Voor de Blankaart gaat het echter om een primeur.
De Lepelaar is een grote, witte reiger (80 tot 90 cm) met een lange, lepelvormige snavel. In Vlaanderen is de soort vooral een zomergast. In het najaar trekken ze via de Franse en Spaanse moerassen naar hun winterkwartieren langs de West-Afrikaanse kust. Sommige vliegen door naar Senegal, andere zijn een stukje luier en blijven ’s winters in het zuiden van Europa hangen.
Dit voorjaar werden opvallend veel Lepelaars rond de Blankaart gespot. Vooralsnog ging het steeds om doortrekkers: exemplaren die het gebied tijdens de voorjaarstrek gebruiken als tussenstop. Even op adem komen, wat lepelen in de voedselrijke wateren om later door te gaan richting noord. Maar dit jaar bleven er enkele merkelijk langer hangen. Lokale vogelaars hadden al vastgesteld dat er heel wat verdacht heen- en weer gevlieg was richting Blauwe reigerkolonie. Of er tot nestbouw werd overgegaan, was aanvankelijk niet duidelijk. Speuren naar nesten in een dicht wilgenbroekbos is immers geen sinecure. Op basis van nauwgezette waarnemingen, aangevuld met info uit opnames die uit een sportvliegtuigje werden gemaakt, konden drie bezette nesten met kuikens worden gelokaliseerd. Nog twee koppels hielden het bij een poging tot nestbouw.
Er werd besloten om de jongen te voorzien van een wetenschappelijk ring. Een heus huzarenstuk waarbij een vrijwillige medewerker van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN), gewapend met uitschuifbare ladder, zich op 6 juli 2013 richting boomkruinen hees. Nabij het eerste nest wachtte hem een geurig onthaal maar de beloning van de linke klimtocht was fraai: twee lepelaarkuikens! Boven het broekbos cirkelden tien adulten, ietwat geschrokken door het boomkruinbezoek van de ringer van dienst. Om verstoring te vermijden werden niet alle kuikens geringd.
De Lepelaar is, net als de Blauwe reiger, een koloniebroeder. Hun nesten zitten doorgaans goed verscholen, bovenop wilgenstruiken, in dichte rietkragen of moeilijk bereikbare bomen in het moeras; hoog en droog, veilig voor allerlei predatoren. Hun voedsel vinden ze in ondiep water: stekelbaarsjes, kleine witvis, garnalen en andere kleine waterdieren, die ze met behulp van hun unieke lepelvormige snavel uit het water scheppen door de snavel zijwaarts doorheen het water te bewegen.
De komst van de Lepelaar is het resultaat van de natuurinrichtingswerken die recent rond de Blankaart werden uitgevoerd. Door het graven van honderden meters laantjes, watergangen en diverse ondiepe plassen, is het gebied een pak aantrekkelijker geworden voor de Lepelaar. De broedgevallen van 2013 zijn voor de beheerders dan ook een hart onder de riem en een bewijs dat gericht, doordacht natuurbeheer schitterende resultaten kan opleveren.
Voor België is een broedende Lepelaar uitzonderlijk nieuws, maar in Nederland broeden meer dan 2.000 koppels (2.578 in 2011). Met 550 broedpaar (opnieuw in 2011) was Texel één van de belangrijkste broedgebieden in West-Europa. Andere belangrijke broedstekken in Nederland zijn Schiermonnikoog (225), Vlieland (290), Terschelling (293) en het Deltagebied (525). Ook daar zijn de kolonies het resultaat van heel wat natuurinrichtingswerken in het verleden. Mogelijk betekenen de eerste lepelaarnesten op de Blankaart een start voor een nieuwe broedkolonie in Vlaanderen. Benieuwd wat 2014 zal brengen.
Tekst: Guido Vandenbroucke (conservator De Blankaart)
Foto's: Guido Vandenbroucke, Glenn Vermeersch