Exotische vissen rukken op naar de Maas

Bericht uitgegeven door Stichting RAVON en Bureau Natuurbalans op [publicatiedatum]

Tijdens een bemonstering op de Maas in de buurt van Kerkdriel zijn verschillende exemplaren van de Zwartbekgrondel en de Pontische stroomgrondel aangetroffen. Dit is de eerste keer dat deze vissoorten in de Maas zijn gevonden. De Kesslersgrondel werd vorig jaar al op dezelfde locatie ontdekt en heeft nu gezelschap gekregen van twee familieleden.

Van oorsprong wordt de Zwartbekgrondel (Neogobius melanostomus) aangetroffen in stroomgebieden van rivieren in de Ponto-Kaspische regio rond de Zwarte en Kaspische Zee en de Zee van Azov. In 2004 is de soort voor het eerst in Nederland aangetroffen in de Lek ter hoogte van Schoonhoven. Het zwaartepunt van de huidige verspreiding ligt in het benedenrvierengebied en het Noordzeekanaal. Het natuurlijke verspreidingsgebied van de Pontische stroomgrondel (Neogobius fluviatilis) is gelegen in rivierstroomgebieden die uitmonden in de Azov en Zwarte Zee. In 2009 is de aanwezigheid van de soort in het Nederlandse deel van de Rijn voor het eerst bevestigd.

Tot 2010 ontbraken de soorten nog in de Maas maar recent werden beide ook hier aangetroffen tijdens de Actieve Vismonitoring Zoete Rijkswateren uitgevoerd door RAVON en Bureau Natuurbalans in opdracht van de Waterdienst van Rijkswaterstaat.

In de Nederlandse Rijntakken komen in de stortstenen oevers zowel de Kesslersgrondel (Neogobius kessleri) als de Zwartbekgrondel plaatselijk in zeer hoge dichtheden voor. Voor de Zwartbekgrondel zijn dichtheden van wel vier dieren per vierkante meter vastgesteld. De Pontische stroomgrondel komt voornamelijk voor op zand, waarin de soort zich kan ingraven. De verwachting is dat de dichtheden van de Zwartbekgrondel en de Pontische stroomgrondel ook in de Maas verder zullen toenemen. Van de Kesslersgrondel, waarvan in 2009 voor het eerst enkele exemplaren in de Maas ontdekt werden, werden in 2010 reeds enkele tientallen exemplaren gevangen.

Tot nu toe is het onbekend wat voor effect de toename aan exoten heeft op de inheemse fauna. De nieuwe soorten zouden de oorspronkelijke bewoners tot last kunnen zijn door voedsel- of habitatconcurrentie of predatie. Vooral voor de Rivierdonderpad wordt verwacht dat de opmars aan exoten slecht uit kan pakken. De soort bewoont namelijk grotendeels dezelfde plaats als de Zwarkbekgrondel en de Kesslersgrondel in de grote rivieren: stortsteen.

Tekst en foto's: Arthur de Bruin, RAVON