Nieuwe ontdekking: eikenprocessierupsen maken bodemnesten

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender op [publicatiedatum]

Voor het eerst is vastgesteld dat eikenprocessierupsen niet alleen hun karakteristieke nesten in bomen maken, maar dat ze ook onder de grond nesten kunnen maken. Dit maakt de beheersing van de eikenprocessierups nog moeilijker. Bij maaien en grondwerk kunnen gezondheidsrisico’s ontstaan.

Vorig jaar stond Silvia Hellingman voor een raadsel. In de gemeente Meppel had ze een boom met een eikenprocessierupsnest gemarkeerd. De volgende dag bleek het nest echter verdwenen. Onder de bewuste boom stond alleen gras op een droge zandgrond. De rupsen waren in geen velden of wegen te bekennen. Uit nader onderzoek van Hellingman blijkt dat de eikenprocessierupsen wederom voor een onaangename verrassing zorgen. Het blijkt namelijk dat eikenprocessierupsen zich kunnen ingraven om zich daar te verpoppen. Sommige nesten zitten gedeeltelijk boven de grond maar er zijn inmiddels ook nesten aangetroffen die geheel in de bodem zitten. Een nest zat zo’n twee centimeter onder het maaiveld en een ander nest zat vijf centimeter diep. Het enige wat hun aanwezigheid onder een grasmat verraadt is soms een beetje spinsel of een vervellinghuidje. Daarnaast is er spinseldraad op de stam te zien langs de route die ze in processie afleggen op zoek naar bladeren.

Van de dennenprocessierups (Thaumetopoea pytiocampa), het ‘broertje’ van de eikenprocessierups die momenteel nog niet in ons land voorkomt, is bekend dat deze zich in zeer warme omstandigheden in de grond graven voor de verpopping. Dat de eikenprocessierups ook bij warme omstandigheden de grond in gaat is nog nooit eerder vastgesteld. De grondnesten maken de beheersing van de eikenprocessierups nog moeilijker. Grondnesten zijn moeilijker te vinden dan nesten aan stammen en takken. Tot nu toe worden alleen de nesten in de boom opgemerkt en zo mogelijk verwijderd. De grondnesten blijven zitten en vanuit die nesten vliegen de vlinders weer uit om te paren en eitjes te leggen. Zo kan de populatie zich in een gebied weer snel herstellen. Omdat het bestaan van grondnesten nog maar net is aangetoond is het moeilijk te bepalen hoe vaak de eikenprocessierupsen een nest onder de grond maken. Het is waarschijnlijk dat het vaker voorkomt dan we nu vermoeden.

De grondnesten vragen een ander beleid ten aanzien van de beheersing van de eikenprocessierups. Daarnaast brengen de nesten op of onder de grond andere gezondheidsrisico’s met zich mee. Op zich blijven de brandharen in de grond en zwerven ze niet door de omgeving zodat de overlast op dat punt minder is dan met nesten in bomen. Er kan echter wel overlast ontstaan bij het maaien of bij het bewerken van de grond. Ook honden kunnen last krijgen als ze gaan wroeten in grond waar eikenprocessierupsnesten zitten.

Tekst: Silvia Hellingman, Biocontrole en Arnold van Vliet, De Natuurkalender
Foto's: Silvia Hellingman en Henry Kuppen.