Zeldzame Witgestreepte waaierslak in de Zeeuwse Delta

Bericht uitgegeven door Stichting ANEMOON op zaterdag 5 juni 2010

In het weekend van 29 mei 2010 zijn door sportduikers in de Oosterschelde op een diepte van circa 17 meter twee exemplaren van de voor Nederland zeer zeldzame Witgestreepte waaierslak aangetroffen. Deze zeenaaktslak dankt zijn naam aan opvallende en karakteristieke lijnen die over heel zijn lichaam voorkomen. Het is daarmee een van de elegantste, maar ook zeldzaamste zeenaaktslakken. We zijn benieuwd of binnenkort meer waarnemingen van deze prachtige zeenaaktslak worden gedaan.

De Witgestreepte waaierslak (Flabellina lineata) is een zeenaaktslak die over een groot gebied van de Westelijke Middellandse zee en langs de gehele West-Europese kust tot in Noorwegen voorkomt. Er zijn opvallend weinig waarnemingen bekend van de Nederlandse kust. In 1954 spoelde één exemplaar aan op de kust bij Den helder. In 1970 zijn meerdere exemplaren op een boei 60 kilometer ten westen van Petten aangetroffen. In 2001 is het eerste autochtone exemplaar op onze kust, bij Burghsluis in de Oosterschelde, gevonden. Meer bevestigde waarnemingen zijn niet bekend. Dat maakt de twee onafhankelijke waarnemingen van twee verschillende exemplaren in de centrale Oosterschelde in het weekend van afgelopen 29 mei zo bijzonder.


De Witgestreepte waaierslak kan circa vijf centimeter lang worden. Door zijn uitbundige uiterlijk is het een opvallende en eenvoudig te herkennen soort. De tentakels op zijn kop bezitten hele kleine wratachtige knobbeltjes en op zijn rug zitten grote aantallen papillen met een rode inhoud. Dit zijn vertakkingen van zijn middendarmklier. Deze anatomische kenmerken zijn karakteristiek voor de waaierslakken. Verder zitten op de kop diverse lange witte tentakels en zijn alle papillen en tentakels gedecoreerd met een karakteristieke witte lijn. Over de zijkanten van het lichaam en centraal over zijn rug lopen ook witte lijnen. De Nederlandse naam van deze schitterende soort is dus terecht gekozen.

Met enige regelmaat worden zeldzame zeedieren of nieuwkomers op onze kust aangetroffen. Soms betreft het één enkele waarneming van één exemplaar. Vaker worden in een korte periode meerdere exemplaren gevonden. Slechts zelden betreft het zo veel exemplaren dat zich een, voor korte of langere tijd, stabiele populatie kan vestigen die zich hier ook succesvol gaat voortplanten. Op dit moment zijn dus al twee exemplaren waargenomen in de Oosterschelde. De kans is groot dat nog meer exemplaren aanwezig zijn. Er zijn echter nog geen eisnoeren van de Witgestreepte waaierslak gevonden in de Oosterschelde. Het is dus niet bekend of zij zich hier ook al voortplanten. Mogelijk zitten er meer exemplaren in het Nederlandse gedeelte van de Noordzee, maar omdat daar zo weinig observaties worden gedaan, blijft dat voorlopig nog onbekend. Een paar weken geleden hebben sportduikers op een wrak voor de Zuidelijke kust van België ook een aantal Witgestreepte waaierslakken aangetroffen. Daar komt hij dus in ieder geval ook voor.

Tekst en foto’s: Peter H. van Bragt, Stichting Anemoon