Explosie van Oorkwallen in Grevelingenmeer
Stichting ANEMOONBericht uitgegeven door Stichting ANEMOON op woensdag 28 april 2010
Het aantal Oorkwallen in de Zeeuwse delta is momenteel bijzonder groot. Ieder jaar zien we een explosie van Oorkwallen in het voorjaar, maar de huidige hoeveelheden zijn zeer opmerkelijk. Door de snel stijgende watertemperatuur en de grote concentraties aan plankton, het voedsel van de Oorkwal, groeit het aantal kwallen zeer sterk. Ook hun afmetingen nemen spectaculair toe. De gemiddelde grootte is nu al meer dan tien centimeter. Volwassen individuen hebben een doorsnede van gemiddeld 25 centimeter, maar kunnen ook groter dan 50 centimeter worden.
De Oorkwal is één van de vijf algemene grote kwallensoorten van de Nederlandse kustwateren. Al deze soorten hebben een sterk seizoensgebonden voorkomen. In de periode van voor- tot najaar zien we met enige overlap een opeenvolging van de Blauwe haarkwal, de Oorkwal, Kompaskwal, Lampekapje en tenslotte de Zeepaddenstoel. Op dit moment zitten we in het begin van het seizoen van de Oorkwal, onze meest algemene kwallensoort.
Dat een seizoen soms zeer explosief kan beginnen, bleek afgelopen weekend in het Grevelingenmeer. De afgelopen weken werden steeds meer kleine exemplaren waargenomen. We spreken dan over kwalletjes van één tot drie centimeter. Maar door de snel stijgende watertemperatuur en de grote concentraties aan plankton, het voedsel van de Oorkwal, groeit het aantal kwallen zeer sterk. Het aantal exemplaren in het Grevelingenmeer is momenteel dan ook bijzonder groot. En ook hun afmetingen nemen spectaculair toe. De gemiddelde grootte is nu al meer dan tien centimeter.
De bovenstaande foto is zaterdag 24 april in het Grevelingenmeer gemaakt. Bij Den Osse zweefde een dichte wolk van vele duizenden Oorkwallen door het water. Voor de sportduikers die dit hebben gezien, was het een bijna buitenaardse ervaring. Ieder jaar zien we een explosie van Oorkwallen in het voorjaar, maar deze hoeveelheden zijn zeer opmerkelijk.
De Oorkwal komt langs de gehele Nederlandse kust algemeen voor. Volwassen individuen hebben een doorsnede van gemiddeld 25 centimeter, maar kunnen ook groter dan 50 centimeter worden. De typische vorm van de Oorkwal is een plat scherm met centraal vier ringen: de “oren”. Dat zijn de organen waar de geslachtscellen aangemaakt worden. Regelmatig worden overigens Oorkwallen aangetroffen met vijf of nog meer van deze “oren”.
Het is nog niet bekend of de kwal op dit moment buiten het Grevelingenmeer ook zo uitbundig is. Mocht dit voor de Noordzee echter ook het geval zijn, dan gaan we de komende weken, afhankelijk van de prevalerende windrichting (Oostenwind) massaal aangespoelde Oorkwallen op het strand aantreffen.
Moeten we bang zijn voor deze enorme hoeveelheden Oorkwallen? Nee hoor! Het is weliswaar een kwal en hij heeft netelcellen, maar omdat hij zich voedt met plankton is het gif relatief zwak voor mensen. De netelcellen zitten in de meer dan 1000 dunne tentakels die langs de rand van het scherm groeien. Een volwassen Oorkwal kan daarmee per uur meerdere liters zeewater filteren om zo zijn voedsel eruit te halen. Zwemmers en sportduikers die met Oorkwallen in aanraking komen merken hier meestal niets van.
Tekst en foto’s: Peter H. van Bragt, Stichting Anemoon