Uniek in Nederland: witte wintervacht
ZoogdierverenigingBericht uitgegeven door de Zoogdiervereniging op dinsdag 2 februari 2010
In noordelijker streken komen witte zoogdieren vaker voor, maar in Nederland is de hermelijn met zijn witte wintervacht een uitzondering. Deze winter is goed te snappen dat een witte vacht ook in Nederland zijn voordelen kan hebben.
In de herfst verdwijnt zo goed als alle kleur van hermelijnen tot er een bijna geheel wit beestje overblijft. Alleen het puntje van zijn staart blijft zwart. Hoe gaat dat precies in zijn werk?
Hermelijnen verharen in het voor- en najaar; bij een groot deel van de dieren zijn de winterharen wit. Het dier ziet er in het wit zo anders uit dan in zijn zomervacht, dat de Engelsen het witte dier een andere naam geven dan de bruine zomerdieren. Witte dieren noemen ze “ermine”; bruine dieren “stoat”.
Waarom worden hermelijnen in de winter wit? In de eerste plaats om in de sneeuw niet op te vallen als ze op zoek gaan naar prooidieren. En aangezien hermelijnen zelf worden gegeten door roofvogels, uilen, vos, en in het buitenland door veelvraat en wolf is in het sneeuwlandschap een goede schutkleur van belang om te kunnen overleven.
In Nederland ligt er gemiddeld maar een beperkt aantal dagen per jaar sneeuw. Maar deze winter hebben ze er zeker profijt van. Waarschijnlijk is het wit ontstaan tijdens de sneeuwrijke ijstijden. Het proces is sterk verankerd geraakt in de fysiologie van het dier, en blijkbaar is de evolutionaire druk op schutkleur nu minder groot dan toen het verkleuren ontstond. Er is dan ook geen selectie op de in de sneeuwarme winters opvallend witte dieren.
De Natuurkalender verzamelt eerste waarnemingen van hermelijnen in overgangsvacht en van hermelijnen in compleet winterkleed. Deze winter zijn ze nog niet gemeld, dus wie meldt de eerste?
Ook latere waarnemingen van witte en overgangsdieren zijn trouwens welkom, op www.telmee.nl en www.waarneming.nl .
Tekst: Jasja Dekker, www.zoogdiervereniging.nl
Foto: Rollin Verlinde, www.vildaphoto.net en Jasja Dekker (exemplaren bruin, overgang en wit van de collectie van Naturalis)