Overleven in de winter: herten, zwijnen, dassen

Bericht uitgegeven door de Zoogdiervereniging op zaterdag 9 januari 2010

Een aantal soorten zoogdieren heeft het minder makkelijk in tijden van sneeuw en ijs. Andere soorten daarentegen zijn goed aangepast aan het winterseizoen. Hoe gaan herten, zwijnen en dassen met kou, sneeuw en ijs om? Welke overlevingsstrategie hanteren ze?

Edelherten 

Herten en zwijnen

Grotere dieren als herten en wilde zwijnen kunnen in de winter meestal nog wel aan voedsel komen. Wel is het voedselaanbod kariger dan in de zomer en herfst doordat bijvoorbeeld grassen een groot deel van hun voedselwaarde verloren hebben en eikels, beukennootjes en wortelstokken opraken. De dieren hebben zich aan deze situatie aangepast en bouwen in de nazomer en herfst een flinke vetreserve op. Daarnaast krijgen de dieren ook een dikke wintervacht, die extra goed isoleert tegen kou. Als er een dik pakket sneeuw ligt kunnen herten niet meer bij het eronder aanwezige gras komen, en moeten ze hun vetvoorraad aanspreken.

Dassen

Dassen houden geen echte winterslaap - zoals de egels dat bijvoorbeeld doen - maar hebben in koude winters met veel sneeuw wel een zogenaamde winterrust. Tijdens de winterrust zijn dassen minder actief en verlaten hun burcht soms wekenlang niet. De dieren leven dan van de vetreserves die ze in de herfst hebben opgebouwd. Dassen hebben bovendien ook minder tijd voor een echte winterslaap, aangezien de jongen al in januari en februari worden geboren.

Vleermuizen

Vleermuizen slapen een groot deel van de winter. Het merendeel van de in Nederland voorkomende vleermuissoorten overwintert in koele, vorstvrije en vochtige ruimten, zoals bunkers, ijskelders, brughoofden, steenfabrieken en (mergel)groeves. Sommige soorten - bijvoorbeeld de gewone dwergvleermuis - overwinteren vooral in gebouwen, bijvoorbeeld in de spouw. Weer andere soorten - zoals de rosse vleermuis - brengen de winter door in holtes in dikke bomen. De winterslaap begint voor veel soorten in oktober of november. Maar sommige vleermuissoorten gaan als het niet al te koud is zelfs pas in december in winterslaap. In de loop van maart worden de vleermuizen weer wakker en verlaten de winterverblijven.

Vleermuizen in winterverblijf 

Tekst: Rob Koelman, Zoogdiervereniging
Foto's: Rollin Verlinde, www.vildaphoto.net (edelherten), Johannes Regelink (vleermuizen)