Kleine grote vlokslakken kondigen de winter aan

Bericht uitgegeven door Stichting ANEMOON op woensdag 2 september 2009

Sportduikers hebben de afgelopen weken in onze kustwateren de eerste jonge grote vlokslakken van dit jaar aangetroffen. Het verschijnen van deze slechts enkele millimeters grote zeenaaktslakjes is een indicatie dat de zomer op zijn eind loopt en de winter helaas alweer in aantocht is.

Op 1 september, bij het begin van de meteorologische herfst, wist de weerman op de televisie te melden dat het een bovengemiddelde zomer is geweest. Een mooie zomer, met een meer dan gemiddeld aantal zonuren. De neerslag was minder dan gemiddeld en de temperatuur lag ongeveer één graad Celsius boven normaal. We mogen over het weer van afgelopen zomer dus niet klagen! Per 1 september is voor de meteorologen de zomer afgelopen en begint de herfst. Sportduikers hebben de afgelopen weken onder water aan een subtiele verandering in de mariene biodiversiteit al eerder gemerkt dat de zomer is afgelopen en de winter er aan zit te komen. De jaarlijks rond deze tijd verschijnende jonge grote vlokslakken zijn de eerste boodschappers van het naderende koude jaargetijde.

Grote vlokslak met eisnoer van circa 70 milimeter lang in april in de Oosterschelde.

In de winter en het vroege voorjaar komen talloze volwassen grote vlokslakken in onze kustwateren voor. Het is onze grootste algemeen voorkomende zeenaaktslak. Hij kan ongeveer 12 centimeter lang worden. Geen enkel jaar laat hij verstek gaan;  daarmee is hij het boegbeeld van de Nederlandse zeenaaktslakken fauna. Grote vlokslakken voeden zich met diverse soorten zeeanemonen die ook allemaal algemeen en het gehele jaar door op onze kust voorkomen. In de periode januari tot juni worden de eisnoeren afgezet. Daarbij investeren de volwassen dieren al hun beschikbare reserves en energie. Met als onvermijdelijk resultaat dat zij na het afzetten van de eisnoeren allemaal dood gaan. Na enkele weken komen er microscopische kleine larfjes uit de eitjes die maanden lang een, voor het menselijk oog, verborgen bestaan leiden. Gedurende de zomer worden er dus geen grote vlokslakken in onze kustwateren aangetroffen.

Zeer jonge grote vlokslak van circa 3 milimeter lang in augustus in de Oosterschelde; hij bevindt zich naast de voet van een zeeanjelier.

Op het einde van de zomer ondergaan de planktonische larfjes een gedaanteverwisseling en beginnen ze aan hun kortstondige prille jeugd als kleine grote vlokslakken. Nog maar enkele millimeters klein zijn ze alleen voor de goed oplettende sportduikers te bewonderen. In 4 à 5 maanden tijd groeien ze uit tot volwassen exemplaren die in de komende winter zullen paren en eisnoeren afzetten om vervolgens op hun beurt ook weer te sterven. De grote vlokslak wordt nog geen jaar oud.


Jonge grote vlokslak van circa 6 milimeter lang in augustus in de Oosterschelde. Hij bevindt zich op de rand van een gewone mossel.

De waarnemingen van de eerste kleine grote vlokslakken van dit jaar zijn dus de voorbode van de aanstormende herfst en winter. Dat is nu ook te merken aan de zeewatertemperatuur. In de Oosterschelde is het zeewater lange tijd ruim 20 graden Celsius geweest. Daar zijn nu nog maar 18 graden van over. En dat gaat de komende weken en maanden alleen maar verder dalen. De Friezen mogen al naar hun schaatsen gaan zoeken. Veel sportduikers gaan zich wellicht nu al langzaamaan voorbereiden op een toekomstige ijsduik. De zomer is voorbij en dat hebben de kleine grote vlokslakken ons als eerste verteld.

Tekst en foto’s: Peter H. van Bragt, Stichting Anemoon