Zeldzame planten duiken op na venherstel

Bericht uitgegeven door Natuurpunt Beheer [land] op [publicatiedatum]

Moerassmele en Waterlobelia, twee met uitsterven bedreigde soorten in Vlaanderen, reageren positief op de genomen maatregelen in het Turnhouts vennengebied. Van beide soorten waren slechts enkele exemplaren overgebleven die stilaan wegkwijnden door hoge toevoer van stikstof en fosfaat uit de omgeving. Na een uitgebreide studie werden gerichte herstelmaatregelen uitgevoerd in het kader van het Natuurinrichtingsproject Turnhouts vennengebied West en het LIFE natuurproject. En met resultaat. 

Op basis van de resultaten van een studie van de zaadbanken, de eigenschappen van de bodem en de waterhuishouding werden vier grote vennen gebaggerd waarvan drie met de juiste fysische kenmerken. Uit diverse studies en gelijkaardige ervaringen in binnen- en buitenland leerden we dat ook de omliggende gebieden waar stikstof en fosfaat infiltreert in de bodem moeten aangepakt worden, met name verboste heide en bemeste akkers.

In samenspraak met de landbouwers werden oplossingen op maat bedacht en uitgevoerd. Dit was een belangrijke stap om de directe invloedssfeer van de vennen optimaal in te richten: afgraven van de fosfaatverzadigde bouwvoor, stopzetting van de bemesting, dempen van de drainagegreppels, verwijderen van het naaldhout en jong bos om voldoende windwerking te activeren op het ven en het verminderen van de uitdroging.
Dit alles was noodzakelijk om het bufferende vermogen van het toestromende grondwater op het gewenste niveau te krijgen. Bovendien konden zo ook ideale kiemingscondities tot stand komen op de weer zandige oevers van de vennen. Na twee jaar zijn de resultaten spectaculair: in twee van de drie vennen komt Waterlobelia (Lobelia dortmanna), gekiemd vanuit de zaadbank, weer voor in populaties van minstens 100 exemplaren. Deze soort is een indicator voor voedselarm water en kreeg op de Rode Lijst de status ‘met uitsterven bedreigd’.

Het opduiken van Moerassmele (Deschampsia setacea) was een verrassing van formaat voor de beheerders. Deze pionier van voedselarme zwak zure bodems is eveneens ‘met uitsterven bedreigd’. Voorlopig betreft het nog maar een paar plantjes, maar het geeft wel het bijzondere potentieel weer voor planten in dit gebied. Ook Drijvende waterweegbree (Luronium natans) vindt haar optimum hier. Dit is een beschermde plantensoort die is opgenomen in bijlage IV van de Habitatrichtlijn en dus een Europese bescherming geniet. Op de geplagde terreinen bloeit Witte waterranonkel (Ranunculus ololeucus), een ‘bedreigde’ soort in Vlaanderen, in populaties van meer dan 1.000 exemplaren. Uitkijken wat het vennengebied ons dit jaar nog brengen zal!

Op de Floristische studiedag die zondag 19 februari 2012 in Meise plaats vindt, worden de unieke resultaten van het venherstel in het Turnhouts vennengebied voorgesteld aan het publiek.
 

Meer info over het LIFE-project vind je hier.
 

Tekst: Tom Andries, Natuurpunt Beheer
Foto's: Tom Andries en Hugo Willocx